Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Azərbaycanın BRİCS maraqları - 2025-ci il sammitindən gözlənti
Braziliyanın sədrliyi ilə növbəti BRİCS sammiti 6-7 iyul tarixlərində Rio-de-Janeyroda keçiriləcək.
Çoxqütblü dünya nizamının yenidən formalaşdığı dövrdə regional və qlobal təşkilatların rolu aktuallaşmaqdadır. Bəzi təşkilatlar, o cümlədən BRİCS beynəlxalq münasibətlərin yeni arxitekturasında mühüm aktorlar kimi çıxış edirlər. Azərbaycanın bu təşkilatla münasibətlərini nəzərdən keçirməsi, xüsusilə üzvlük istiqamətində atdığı addımlar xarici siyasət kursunun tərkib hissəsidir.
Bəs növbəti BRİCS sammiti Bakı üçün nə vəd edir?
Xatırladaq ki, Xarici İşlər Nazirliyi ötən ilin avqustunda bildirib ki, Azərbaycan BRICS-ə daxil olmaq üçün rəsmi müraciət edib.
Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin bu ilin mayın 14-də keçirilmiş iclasında “Qlobal Cənubun yüksəlişi və Qərb: Azərbaycanın rolu, əməkdaşlıq və inkişaf üçün yeni imkanlar” mövzusunda müzakirədə xarici işlər nazirinin müavini Yalçın Rəfiyev Azərbaycanın BRİCS və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına üzvlüyü məsələsini dəyişən reallıqlara uyğun olaraq qiymətləndirəcəyini qeyd edib. SİTAT: “Azərbaycan xarici siyasətini öz milli maraqlara uyğun quran dövlətdir.
Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlara üzvlük barədə bu baxımdan düşünüb qərar verir, konkret olaraq, hansısa regional təşkilatla bağlı mövqe ifadə etməkdən çəkinir. Təbii ki, artıq ikiqütblü dünyadan çoxqütblü dünyaya keçid prosesindəyik. Bu qütblərdə regional təşkilatların rolu artacaq. Türk Dövlətləri Təşkilatı bunun nümunəsidir və bu təşkilata maraq artıb. Bu, BRİCS, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı üçün də keçərlidir. Azərbaycan da təbii ki, bu təşkilatlara üzvlüyü məhz dəyişən reallıqlara uyğun olaraq qiymətləndirəcək”. (APA)
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin şöbə müdiri, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Vasif Hüseynov Musavat.com-a şərhində bildirib ki, Azərbaycan BRİCS-lə əməkdaşlıqda maraqlıdır.
Ekspert xatırladıb ki, bu, “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə”də öz əksini tapıb:
“Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Astanada keçirilən Zirvə toplantısı çərçivəsində iyulun 3-də qəbul edilmiş bəyannamədə qeyd olunub ki, Çin tərəfi Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) çərçivəsində əməkdaşlığı gücləndirmək səylərini alqışlayır, ŞƏT-də Azərbaycanın hüquqi statusunun yüksəldilməsini dəstəkləyir. “Azərbaycan tərəfi BRICS-ə daxil olmaq arzusunu ifadə edir və Çin tərəfi BRICS əməkdaşlığında Azərbaycanın iştirakını alqışlayır”, deyə 4.5 bənddə qeyd olunub. Sonrakı dövrdə də bu istiqamətdə işlər görülüb.
Lakin Rusiyanın Kazan şəhərində keçirilən sammitdə Azərbaycanın BRİCS-ə üzvlüyü haqqında razılaşma əldə olunmadı. BRİCS prosedurlarına edilmiş dəyişikliyə əsasən, üzvlüyə namizəd dövlətə ilkin olaraq tərəfdaş dövlət statusu verilir, sonrakı mərhələdə isə üzvlük verilə bilər. Kazan şəhərində keçirilən sammitdə Azərbaycana tərəfdaş dövlət statusu verilmədi. Buna təşkilat daxilindəki bəzi dövlətlərin, heç kimə sirr deyil ki, ilk növbədə Hindistanın müəyyən təsiri oldu.
Azərbaycan hələ də BRİCS-ə üzv olmaqda maraqlıdırsa, iyul ayında keçiriləcək sammitdə ən yaxşı halda tərəfdaş statusu ala bilər, lakin bu barədə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi yaxud digər müvafiq qurumlar tərəfindən heç bir açıqlama verilməyib.
Odur ki, rəsmi açıqlama olmadan hər hansı fikir yürütmək çətindir. Ötən bir il ərzində beynəlxalq miqyasda bir çox hadisə baş verib ki, BRİCS-in ümumi mövqeyinə, beynəlxalq münasibətlərdə tutduğu rola və başqa dövlətlərin ona münasibətinə də təsir edib. Belə olan halda Azərbaycan şübhəsiz ki, BRİCS ilə bağlı mövqeyini yenidən nəzərdən keçirə bilər, lakin rəsmi açıqlama olmadan bu barədə dəqiq fikir bildirmək çətindir”.
Vasif Hüseynovun fikrincə, builki sammitin gündəliyində Donald Tramp hakimiyyətə gəldikdən sonra beynəlxalq iqtisadiyyatda baş vermiş təlatümlər, tarif müharibələri, bu müharibələrə qarşı BRİCS-ə üzv dövlətlərin mübarizə yolları, koordinasiyanın mümkünlüyü və s. məsələlər prioritet olacaq.
Nigar HƏSƏNLİ,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
13 Iyun 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ