Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Azərbaycanda ilan təhlükəsi artır – Sürünənlərin fəallaşmasının şok səbəbi
İlin ilk 6 ayında 148 nəfər ilan sancması diaqnozu ilə xəstəxanaya müraciət edib.
Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) Musavat.com-a verdiyi məlumata görə, bu ilin yanvar-iyun ayları ərzində qurumun tabeliyindəki tibb müəssisələrinə ilan zəhəri ilə toksik effekt diaqnozu qoyulan ümumilikdə 148 nəfər müraciət edib. TƏBİB bildirir ki, həmin dövrdə ilan sancması nəticəsində ölüm faktı qeydə alınmayıb. İlan və həşərat sancmalarının daha çox Mərkəzi Aran rayonlarında qeydə alındığı vurğulanıb. Qurumun açıqlamasında qeyd olunub ki, isti hava şəraiti ilə əlaqədar mövsümi xarakter daşıyan ilan və digər zəhərli həşəratların dişləməsinə qarşı tibb müəssisələri zərdabla təmin olunub. Zərdab təminatı müəssisələrin təqdim etdiyi tələbnamələr əsasında dövri şəkildə həyata keçirilir. Hazırda istifadə olunan zərdabların əksəriyyəti Mərkəzi Asiya ölkələrindən gətirilir ki, bu da həmin ölkələrin relyef və iqlim şəraitinin, həmçinin ilan və həşərat növlərinin Azərbaycandakı ilə oxşarlığı ilə izah olunur. Rəqəmlər göstərir ki, ilan sancmaları artıb. Bu məsələ ekoloji və sosial problem kimi aktuallaşır.
Azərbaycanda ilan sancmaları niyə artıb?
İlan sancmaları Azərbaycanda hər zaman mövsümi hadisə kimi qəbul edilsə də, son illərdə bu faktların artması diqqətdən yayınmır. Mütəxəssislər və ekoloqlar bu artımı bir neçə amillə izah edirlər. Deyirlər ki, son illərdə ölkədə müşahidə olunan isti hava şəraiti ilanların aktivliyini artırır. Uzunmüddətli quraqlıq və temperaturun 35-40 dərəcə civarında qalması ilanların yaşayış arealını genişləndirir, onları həm də yaşayış məntəqələrinə yaxınlaşdırır. Bundan başqa, yaz-yay mövsümündə Aran rayonlarında pambıq, taxıl və bostan sahələrində çalışan kəndlilər ilanlarla daha çox təmasda olurlar. Əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilanların təbii yaşayış mühitini daraldır və insanla qarşılaşma ehtimalını artırır.
Son illər kəndlərdə və qəsəbələrdə tikinti işləri artıb. Xüsusilə meşə zolaqlarına və yarımsəhra ərazilərə yaxın məhəllələrdə insanlar ilanların təbii arealına daxil olur. Bu da təmasları çoxaldır. Təkcə ilan deyil, əqrəb və hörümçəklərin sancmaları ilə bağlı müraciətlər də artmaqdadır. Bu, ekosistemdəki tarazlığın pozulması ilə bağlıdır. Torpağın kimyəvi dərmanlardan həddindən artıq istifadəsi bəzi həşəratların azalmasına, digərlərinin isə sürətlə çoxalmasına gətirib çıxarır.
Mütəxəssislər deyirlər ki, insanların əksəriyyəti ilan sancması zamanı ilkin tibbi yardımı düzgün bilmir. Xüsusilə kənd yerlərində həkimə müraciəti gecikdirmək, “xalq üsulları”na əl atmaq ağır fəsadlara səbəb ola bilər.
İlan sancması zamanı ilk tibbi yardım necə olmalıdır?
Mütəxəssislər deyir ki, ilan sancması zamanı əsas məsələ panikaya qapılmamaqdır. Çünki həyəcan ürək döyüntüsünü sürətləndirir və zəhərin daha tez yayılmasına səbəb olur. Zədələnmiş əzanı hərəkətsiz vəziyyətdə saxlayın, sancılan ayaq və ya qolu az hərəkət etdikcə zəhərin yayılması ləngiyir. Sancılmış yerinin üstündən çox sıx olmayan sarğı bağlayın. Bu, qanın axınını yavaşladır, amma damarları tam bağlamayın.
Zəhəri ağızla sorub çıxarmağa çalışmayın, çünki bu üsul təhlükəlidir, əlavə yoluxma yarada bilər. Yaraya heç bir xalq təbabəti üsulu - yağ, sarımsaq, kəsik, yandırma və s. tətbiq etməyin. Zərərçəkəni tez bir zamanda ən yaxın tibb müəssisəsinə çatdırın. Vurulan zərdab qısa bir zamanda sancılma zamanı bədənə ötürülən zəhəri neytrallaşdırır və zərərçəkən xilas olur.
Mənzər Novruzlu,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
18 Avqust 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ