Onlayn ictimai-siyasi qəzet
“Bu ifadə güc xatirinə güc bəyannaməsi deyil”
“Azərbaycanda tarix uydurulmur, sənədlər, xəritələr və faktlara əsaslanır. Bu prinsip Prezident İlham Əliyevin Milli Elmlər Akademiyasının 80 illik yubileyindəki çıxışının əsasını təşkil etdi. İlham Əliyev Cənubi Qafqazın tarixi reallıqlarını, ölkənin intellektual vəzifəsini qeyd etdi, həqiqəti emosiyalarla deyil, elm, sənədlər və faktlar vasitəsilə müdafiə etməkdən danışdı. Onun fikirləri aydın və açıq şəkildə ifadə edildi - onlar heç bir ərazi iddiası ilə bağlı deyil, tarixi ədalətin bərpası ilə bağlı idi”.
Bu sözləri Musavat.com-a Milli Məclisin deputatı Kamran Bayramov deyib.
O, açıqlamasında Prezident İlham Əliyevin çıxışından sitatlar gətirib:
“Prezident vurğuladı ki, keçmişi müzakirə etmədən Qarabağ və Şərqi Zəngəzur haqqında obyektiv müzakirə aparmaq mümkün deyil: “Təbii ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur haqqında danışdıqda Azərbaycan tarixi haqqında da danışmalıyıq. Bizim zəngin tariximiz əfsuslar olsun ki, Ermənistan tərəfindən, erməni diasporu tərəfindən uzun illər ərzində təhrif edilmişdir və bu istiqamətdə bizə qarşı aparılan təbliğat bu gün də dayanmır. Ona görə bunun qabağına biz öz həqiqətlərimizi qoymalıyıq”.
Bu, ittiham və ya siyasi şüar deyil, bu, elmi ictimaiyyətə olan tələbdir. İlham Əliyev xatırladıb ki, o, on il əvvəl Akademiyada bu məsuliyyət barədə danışıb və bir daha təkrarlayıb: tarix təkcə öyrənilməməli, həm də təbliğ olunmalı, dünyada real faktların davamlı anlaşılmasına səbəb olmalıdır.
Onun sözlərində mühüm bir mesaj səsləndirildi: söhbət arxiv tarixləri toplusu kimi keçmişdən getmir. Tarixi yaddaş millətin özünüdərkinin, qurub-yaratmağın və gələcəyə inamın təməlidir. Məhz buna görə də İlham Əliyev qeyd etdi ki: “Azərbaycan vətəndaşları, Azərbaycan gəncləri bizim zəngin tariximizi bilməlidirlər. Bilməlidirlər ki, Azərbaycan xalqının tarixi, dövlətçilik tariximiz, xalqımızın qurub-yaratma qabiliyyəti çoxəsrlidir”. Bu, daxili auditoriya üçün deyil, onilliklər ərzində Azərbaycanı dünya səhnəsində tarixi hüquqları olmayan bir tərəf kimi təqdim etmək üçün istifadə edilən saxtakarlıqlara qarşı immunitet yaratmaqdır”.
Deputat vurğulayıb ki, Prezidentin Azərbaycan məskunlaşmasının coğrafiyası ilə bağlı açıqlaması prinsipial əhəmiyyət kəsb edirdi. O, qisasdan və ya zorla geri qayıtmağa çağırışdan danışmırdı. İlham Əliyev regionda məlum olan, lakin çoxlarının susmağa üstünlük verdiyi bir faktı bildirdi:
“Azərbaycan xalqı böyük coğrafiyada yaşayıb və yaşayır. Ermənistanda da yaşayıb, amma oradan qovulub. Amma əminəm ki, yenə də yaşayacaq. Azərbaycanlılar heç vaxt separatizm xəstəliyinə düçar olmamışlar”. Bu sözlər fundamentaldır və burada söhbət əsrlər boyu yaşadıqları torpaqlarda Azərbaycan əhalisinin dinc, qanuni mövcudluğu haqqındadır. Ultimatumlar olmadan, təhdidlər olmadan, siyasi təzyiq olmadan. Və dərhal sonra əsas bir dəqiqləşdirmə:
“Bizim xalqımız yaşadığı ölkələrin dövlətçiliyinə töhfə verib və bu gün heç bir ölkədə azərbaycanlılar heç bir dövlət üçün, heç bir başqa xalq üçün problem yaratmır və yaratmayacaq. Ona görə azərbaycanlıların indiki Ermənistana qayıtması Ermənistan xalqını və dövlətini qorxutmamalıdır” - deyə İlham Əliyev vurğulayıb.
Beləliklə, kontekst aydındır: söhbət sərhədlərə yenidən baxılmasından və ya ərazi iddialarından getmir. Söhbət köçkünlərin normal həyata qayıtmaq üçün təbii hüququndan gedir - eynilə dünyanın hər yerindəki xalqlar üçün baş verdiyi kimi. Və İlham Əliyev bunun sülh yolu ilə gedən bir proses olacağını vurğulayır: “Biz öz tarixi torpaqlarımıza qayıtmalıyıq, tanklarla yox, avtomobillərlə qayıtmalıyıq”. Bu düstur özü-özlüyündə siyasi bir mövqedir. Təzyiq yoxdur, güc dili yoxdur, yalnız tarixi və hüquqi məntiq dili mövcuddur.
Məhz buna görə də dövlət başçısı məsələnin akademik və sənədli aspektlərini xüsusi olaraq vurğuladı: elmi əsərlər, sərgilər, təqdimatlar və tarixi xəritələr. Burada o, subyektiv mənbələrdən deyil, üçüncü tərəfin yaratdığı faktiki sənədlərdən danışır. İlham Əliyev xatırladıb ki, “Təkcə XX əsrin əvvəllərində çar Rusiyası tərəfindən dərc edilmiş xəritələrə baxmaq kifayətdir hər kəs görsün ki, indiki Ermənistan ərazisində toponimlərin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan mənşəlidir. O xəritələrdə Sevan gölü adlı göl yoxdur. O xəritələrdə Göyçə gölüdür... O xəritələri biz tərtib etməmişik ki, kimsə desin biz burada saxtakarlıq eləyirik”. Cənab Prezident aydınlıq gətirir ki, erməniləri Qarabağa köçürən Rusiya imperiyasının hakimiyyətidir və məhz onların mənbələri bölgənin tarixi Azərbaycan xarakterini təsdiqləyir.
Arqument sənədlərə əsaslandıqda, onu mübahisələndirmək mümkün olmur. Və məntiq budur ki, “Bu xəritələr tamamilə tarixi həqiqətə əsaslanır”. Cənab Prezident gənclərin həqiqəti bilməsi, dünyanın həqiqəti bilməsi və azərbaycanlıların indiki Ermənistana dinc yolla qayıtması iddiasının təkcə emosional cəhətdən deyil, həm də hüquqi və məntiqi cəhətdən əsaslı səslənməsi üçün kitabların və hətta sadə bukletlərin nəşr olunmasının vacibliyini vurğulayır.
Müstəqil Azərbaycanın inkişafı da bu tarixi xəttin bir hissəsi kimi müəyyən edilir. İlham Əliyev qeyd edir ki, “Azərbaycan xalqının çoxəsrlik dövlətçilik tarixində Azərbaycan bugünkü qədər güclü olmamışdır”. Bu ifadə güc xatirinə güc bəyannaməsi deyil, elmi irs qurmaq və tarixi düşüncə məktəbi yaratmaq üçün vaxtın çatdığının izahıdır. Əgər bir ölkə beynəlxalq səhnədə özünəgüvən hiss edirsə, o, öz akademik dayağını gücləndirməlidir. Buna görə də, cənab Prezident açıq şəkildə dünyaya 30 illik müstəqillik və minilliklər boyu Azərbaycan dövlətçiliyi haqqında həqiqətləri çatdıra biləcək yeni fundamental tədqiqatlara ehtiyac olduğunu bildirir.
Çıxışın mətləbi aydındır: Azərbaycan regional xəritəni yenidən nəzərdən keçirmir və ya qonşularını təhdid etmir. Lakin özü haqqında həqiqəti unutmaq niyyətində deyil. Tarixi yaddaşa qayıtmaq silah vasitəsilə deyil, bilik, sənədlər, mədəniyyət, beynəlxalq diplomatiya və insan varlığı vasitəsilə qayıdışdır. Əsl dövlət siyasəti ilə təbliğat klişeləri arasındakı fərq budur. Məhz buna görə də Milli Elmlər Akademiyasının yubiley yığıncağında səslənmiş tezislər inamlı görünür: ölkənin arqumentləri, sənədləri, tarixi həqiqəti var və onun uğrunda mübarizəni müharibəyə çevirmək istəyi yoxdur”.
Cavanşir ABBASLI
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
07 Noyabr 2025
06 Noyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ