Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Nəsiminin məzarı Azərbaycana gətirilsinmi? - tanınmışların rəyi
Böyük şairin qəbrinin Suriyadan vətənə köçürüləcəyi xəbərinə etiraz edənlər də var, tərəfdarı olanlar da; Rasim Balayev: “Əgər gətirilsəydi, xalqımız və qonaqlar onu ziyarət edərdi”
Böyük şair və mütəfəkkir İmadəddin Nəsiminin məzarı Suriyadan Azərbaycana gətirilə bilər. APA-nın əldə etdiyi xəbərə görə, Azərbaycan dövləti Nəsiminin məzarının ölkəyə köçürülməsində maraqlıdır.
Belə ki, artıq bu istiqamətdə Suriya tərəfi ilə ilkin təmaslar aparılıb, bu haqda Suriyaya məlumat verilib.
İmadəddin Nəsiminin məzarı Suriya Ərəb Respublikasının Hələb şəhərindədir. Neçə illərdir hərbi münaqişənin davam etdiyi şəhərdə Nəsiminin də məzarı dağıntılara məruz qalıb.
Xatırladaq ki, Ulu öndər Heydər Əliyev hələ Azərbaycan KP MK-nın Birinci katibi kimi 1970-ci ildə Suriya Ərəb Respublikasında səfərdə olarkən Nəsiminin məzarı səliqəyə salınır. Daha sonra Heydər Əliyev məzarı ziyarət edir.
2019-cu ildə İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyi Azərbaycan Respublikasında dövlət səviyyəsində geniş qeyd edilib.
Qeyd edək ki, Azərbaycanla Suriyanın keçid hökuməti arasında yaxşı münasibətlər var. Prezident Əhməd əş-Şaara ölkəmizə səfər edib. Bakı qazı Suriyaya nəql edilməyə başlanıb. Bu mənada, Nəsiminin məzarının gətirilməsi siyasi rəhbərliklər səviyyəsində həll oluna bilər. Lakin bu, nə dərəcədə mümkündür? Və ümumiyyətlə, buna ehtiyac varmı? Nəsimi sufi idi. İslam buna necə yanaşır?
Səadət Şıxıyeva
“Yeni Müsavat” bildirir ki, şərqşünas alim, nəsimişünas Səadət Şıxıyeva Nəsiminin məzarının Azərbaycana köçürülməsinə ehtiyac olmadığını deyib: “Nəsiminin məzarını deyil, dünya kitabxanalarında mövcud olan əsərlərinin əlyazmalarını Azərbaycana gətirmək lazımdır. Hələb Nəsiminin alın yazısıdır, ilahi təqdirdir. Özü də o məkanı seçdi, ora ilə bağlı siyasi-ictimai və dini ideyalar yolunda canından keçdi. Şairin məzarını dəyişmək ideyası nə din, də tarix baxımından doğru deyil. Onun məzarının ətrafında doğmaları, şəxsiyyətinə sevgiyə görə yaxınlığında dəfn olunmağı vəsiyyət edən əsilzadələrin məzarı var.
Şairimizə, mütəfəkkirimizə sahib çıxmanın yolu onu əbədi uyuduğu məkandan çıxarıb saxta qəbir düzəltmək deyil. Nəsiminin məzarı üzərində tikilən türbə yüzillər boyunca ziyarətgah olub, bu gün də o statusdadır. Əgər bütün mühacir şairlərimizin məzarı dəyişdiriləsi olsa, onda Azərbaycanda böyük bir saxta məzarıstan yaradılar. Onda gərək Xaqani, Fələki, Füzuli, Bakıxanov və digərlərinin də məsələsi qaldırıla. Bunlar gərəksiz və ciddi olmayan təkliflərdir. Şəhid şairimizin ruhunu narahat etməyin, lütfən".
Fazil Mustafa
Deputat Fazil Mustafa Musavat.com-a danışıb. Millət vəkilinin fikrincə, bu məsələdə nəsimişünas Səadət Şıxıyeva tamamilə haqlıdır: “Mən də bu mövqedəyəm. Hansısa bir şəkildə təhlükəsizliklə bağlı problem yoxdursa, məzarın gətirilməsi düşünülə bilər. Amma indi buna nə ehtiyac var? Lap tutaq ki, gətirildi, Azərbaycanda dəfn edildi. İndi burada dəfn etdikdən sonra guya vəziyyət dəyişir? Nəsiminin şəhərin mərkəzində heykəli var. Kimsə gedib Nəsiminin heykəlinə əlavə gül qoyur, yaxud ibadət edir? Və ya xüsusi sayğı göstərir? Yəni bunların hamısı müəyyən dərəcədə bir dövr üçün Azərbaycanın klassik şairlərinin tanınması və başqa məsələlərlə bağlı aparılan təbliğat idi”.
Millət vəkili Elnarə Akimova da deyib ki, Nəsiminin məzarının Azərbaycana gətirilməsi kifayət qədər düşündürücü məsələdir və bunu heç bir halda Hüseyn Cavidin qərib məzarının tapılıb vətənə gətirilməsi ilə müqayisə etmək olmaz: “Nəsiminin qəbrinin Hələbdə olması 600 il əvvəl Hələbdə Azərbaycan dilinin necə böyük bir mədəniyyəti təmsil etməsinin, Azərbaycan dilinin ərazilərinin necə geniş əhatə dairəsinə malik olmasının göstəricisidir. 600 il əvvəl Azərbaycan türklərinin ərəb torpaqlarında irfan dilini necə vüsətlə poetik dil statusu qazandırmalarının təkzib olunmayan ifadəsidir. Nəsiminin məzarını 1968-ci ilin noyabrında Hələbə səfər etmiş Rəsul Rza aşkar etmişdir. Yəni 600 il Hələb şəhəri Azərbaycan şairinin məzarını ehtiramla qorumuşdur. Məzarın yaxınlığından keçən küçə də Nəsiminin adını daşıyırdı. Eyni sözləri Füzulinin Kərbəladakı məzarına da aid etmək olar və bunu heç bir halda Hüseyn Cavidin qərib məzarının tapılıb vətənə gətirilməsi ilə müqayisə etmək mümkün deyil”.
"Nəsiminin məzarının Hələbdə qalması daha çox töhfə verə bilər, nəinki ölkəmizə gətirilməsi".
Ceyhun Məmmədov
Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında deputat Ceyhun Məmmədov deyib. O bildirib ki, Nəsiminin təkcə Azərbaycanın tarixi şəxsiyyəti olmadığını nəzərə almalıyıq: “Bu məsələ uzun müddətdir müzakirə olunur. Hesab edirəm ki, gələcəkdə nəzərdən keçirilə bilər. Amma nəzərə alsaq ki, Nəsimi yalnız Azərbaycana məxsus tarixi şəxsiyyət deyil, bütün müsəlman dünyasının tarixi şəxsiyyətidir. Ona görə düşünürəm ki, Nəsiminin məzarı Suriyada qalarsa, yaxşı bərpa olunarsa, bu, Azərbaycanın tarixi şəxsiyyətinin tanınmasına töhfə verə bilər. Çünki Suriya ərazisi özündə böyük tarixi əks etdirən bölgədir. Hələb çox məşhur şəhərdir. Ona görə hesab edirəm ki, Hələbdə qalması daha çox fayda verər, nəinki Azərbaycana gətirilməsi”.
Sabir Rüstəmxanlı
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının sədri, Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı da Nəsiminin məzarının Azərbaycana gətirilməsinə qarşı olduğunu deyib: “Nəsiminin məzarı Hələb qalasının ətəyində yerləşir. Azərbaycan dövləti Suriya ilə birgə əməkdaşlıq quraraq bu məzarı abadlaşdıra, onu daha layiqli şəkildə qoruyub saxlaya bilər. Mən düşünürəm ki, bu cür müzakirələr artıq sonlandırılmalıdır. Əsas məsələ onların fiziki harada dəfn olunduqları yox, əsərlərinin, ideyalarının və ruhlarının necə yaşadıldığıdır”.
“Fikrimcə, hökumət necə məsləhət bilirsə, elə də yaxşı olar. Mən dini baxımdan bunun düzgün olub-olmadığını dəqiq deyə bilmirəm, amma xatırlayıram ki, Hüseyn Cavidin məzarı Azərbaycana gətirilmişdi. O vaxt Cavid Sibirin ucqar bir tərəfində qalmışdı, orada onu heç kim tanımırdı. Lakin məzarı Azərbaycana köçürüldükdən sonra hər kəs - məktəblilər də, ziyalılar da onun qəbrini ziyarət edir. Mənə elə gəlir ki, Nəsiminin məzarının da Azərbaycana gətirilməsi doğru olardı”.
Bu sözləri isə “Yeni Müsavat”a açıqlamasında Xalq artisti, “Nəsimi” filmində şairin obrazını yaratmış Rasim Balayev deyib.
Xalq artisti qeyd edib ki, hazırda yerlə-yeksan edilən Hələb şəhərində Nəsiminin məzarı tənha qalıb: “Hələb şəhəri indi yerlə-yeksan edilib, dağıdılıb. Şəhər demək olar ki, ölü bir məkana çevrilib. Əgər Nəsiminin məzarı Azərbaycana gətirilsəydi, xalqımız və ölkəmizə gələn qonaqlar onu ziyarət edərdi. Çünki orada, Hələbdə onun məzarına gedən, ziyarət edən yoxdur. Məncə, gətirilməsi daha məqsədəuyğun olar”.
Rasim Balayev
R.Balayev xatırlayıb ki, vaxtilə Füzulinin məzarının da Azərbaycana gətirilməsi məsələsi gündəmə gəlmişdi: “Amma eşitdiyimə görə, Məhəmməd Füzuli özü vəsiyyət etmişdi ki, ya İmam Hüseynin, ya da İmam Həsənin yanında dəfn edilsin. Mən Füzulinin məzarını ziyarət etmişəm, onun 500 illiyi ilə bağlı tədbirlər zamanı bu məsələ gündəmdə olmuşdu. Çünki şair özü vəsiyyət edib. Ona görə də, məncə, Füzulinin məzarının köçürülməsi düzgün olmazdı. Onsuz da ora gedən zəvvarlar və din xadimləri onun məzarını da ziyarət edirlər. Amma Nəsiminin taleyi fərqlidir: Hələb dağıdılıb, şəhər xarabalığa çevrilib. Mənə görə, onun məzarının Azərbaycana gətirilməsi daha doğru olardı. Bu, həm xalqımız, həm də ölkəmizə gələn qonaqlar üçün böyük bir ziyarətgah, mənəvi mərkəz ola bilər”.
Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
31 Avqust 2025
30 Avqust 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ