Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Regiondakı oyun qaydaları dəyişib – Bu qaydaları yazan Azərbaycandır!
“Nikol Paşinyanın Azərbaycan istiqamətində yük tranzitinə qoyulan məhdudiyyətlərin aradan qaldırılacağına dair bəyanatı Cənubi Qafqazda yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər. Bu, sadəcə bir nəqliyyat razılaşması deyil, regionda formalaşan yeni siyasi və iqtisadi nizamın göstəricisidir. Ermənistan uzun illərdir özünü regional layihələrdən təcrid edərək həm iqtisadi, həm siyasi mənada dalana salmışdı. İndi isə Paşinyan hökuməti reallığı qəbul etməyə məcbur qalıb – bölgədə tranzit, logistika və enerji xəritəsini müəyyən edən əsas aktor Azərbaycan dövlətidir”.
Bu fikirləri Musavat.com-a açıqlamasında Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin baş mütəxəssisi, siyasi şərhçi Tural İsmayılov deyib.
Ekspert bildirib ki, Ermənistana Qazaxıstan taxılının Azərbaycan ərazisindən daşınması təkcə iqtisadi addım deyil, eyni zamanda siyasi jest xarakteri daşıyır:
“Bu, Bakının regionda etibarlı və məsuliyyətli tərəfdaş statusunu bir daha təsdiqləyir. Azərbaycan son illər ərzində həm Zəngəzur dəhlizi ideyasını, həm də bütövlükdə Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat arteriyalarını həyata keçirməklə regionun “tranzit ürəyi”nə çevrilib. Paşinyan indi fakt qarşısındadır: Ermənistanın iqtisadi gələcəyi məhz bu “ürəyin döyüntüsünə” bağlıdır. Bu hadisə həm də Azərbaycanın diplomatik üstünlüyünün nəticəsidir. Çünki Bakı heç bir güzəştə getmədən, heç bir beynəlxalq təzyiqə boyun əymədən regionun bütün kommunikasiya oyunlarını öz geosiyasi təsir sahəsinə daxil edib. Paşinyanın bu addımı Ermənistanın uzun illərdir arzuladığı iqtisadi nəfəsin yalnız Azərbaycanla əməkdaşlıqla mümkün olduğunu göstərir”.
T.İsmayılov qeyd edib ki, Azərbaycan burada təkcə tranzit ölkə deyil, həm də regional nizamın memarı rolundadır:
“Bakı yalnız öz maraqlarını deyil, eyni zamanda Qazaxıstan, Gürcüstan və Türkiyə kimi tərəfdaş ölkələrin maraqlarını da balanslı şəkildə təmin edir. Bu isə Azərbaycanın beynəlxalq imicini yüksəldir və onu regionda sabitliyin əsas təminatçısına çevirir. Ermənistan tərəfinin “məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq” ifadəsi də əslində Bakının diktə etdiyi reallığın qəbul edilməsidir.
Çünki Azərbaycan bu gün regionun hər bir infrastruktur xəttinə – istər enerji, istər dəmir yolu, istərsə də logistika – nəzarət edən mərkəzi gücdür. Ermənistan bu prosesin xaricində qalmaqla özünü iqtisadi təcridə məhkum etmişdi. İndi bu dalandan çıxış üçün yeganə yol Bakıdan keçir”.
STM təmsilçisi bildirib ki, Paşinyanın parlamentdə bu bəyanatı verməsi həm də daxili auditoriyaya mesajdır – yəni Ermənistan hökuməti nə qədər istəsə də, geosiyasi reallıqlardan qaça bilməz:
“Azərbaycanla əməkdaşlıq artıq “siyasi risk” deyil, “iqtisadi zərurət” mərhələsinə keçib. Bu isə regionda sülh və əməkdaşlıq üçün yeni imkan pəncərəsi yaradır. Azərbaycan tərəfi uzun müddətdir bölgədə qarşılıqlı fayda prinsipinə əsaslanan əməkdaşlığı təşviq edirdi. İndi bu konsepsiyanın nəticələri özünü göstərir. Qazaxıstandan gələn buğdanın Azərbaycan ərazisindən keçməsi həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının nəqliyyat xəritəsinin praktik şəkildə işləməyə başladığını göstərir. Bakı faktiki olaraq Mərkəzi Asiyanı Qafqaz və Qara dəniz vasitəsilə Avropa bazarlarına bağlayan strateji körpü rolunu oynayır”.
Tural İsmayılov xüsusilə vurğulayıb ki, Ermənistanın bu addımı həm də onun üçün bir imtahan olacaq:
“Bakı ilə yeni münasibət formatını qura biləcəkmi, yoxsa köhnə revanşist ritorikaya qayıdacaqmı? Tranzit yolunun açılması hələ sülh müqaviləsinin imzalanması demək deyil, amma bu istiqamətdə atılan praktik addımdır. Azərbaycan üçün bu, diplomatik qələbədir. Çünki o, öz ərazisindən keçən hər bir yükün, hər bir marşrutun həm təhlükəsizliyinə, həm də siyasi məqsədinə nəzarət etmək gücündədir.
Azərbaycan burada həm iqtisadi, həm də strateji baxımdan qazanclıdır. İqtisadi cəhətdən – ölkə tranzit rüsumları, logistika xidmətləri və beynəlxalq ticarət dövriyyəsini artıracaq. Siyasi cəhətdən isə Bakı bir daha göstərir ki, regionda “keçid” anlayışı onun razılığı olmadan baş verə bilməz. Bu, Azərbaycanın Cənubi Qafqazda mərkəzi güc statusunu daha da möhkəmləndirir”.
Siyasi şərhçi qeyd edib ki, Paşinyanın açıqlaması həm də Qərb paytaxtlarına mesajdır:
“Ermənistanın geosiyasi oxu dəyişir. Amma bu dəfə istiqamət nə Moskvaya, nə Brüsselədir – bu dəfə yol Bakıya doğrudur. Çünki Paşinyan anlayır ki, Ermənistanın iqtisadi dirçəlişi və regionda legitim mövqe qazanması üçün Azərbaycanla əməkdaşlıqdan başqa alternativ yoxdur. Azərbaycan bu reallığı çoxdan görürdü və məhz buna görə 44 günlük müharibədən sonra diplomatiyasını “sülh və kommunikasiya bərpası” xəttinə yönəltdi. İndi həmin strategiyanın nəticəsi görünür. Bakının təmkinli, amma prinsipial siyasəti regionda “bütün yollar Bakıya çıxır” tezisini artıq siyasi həqiqətə çevirib.
Nəticə etibarilə, Paşinyanın bəyanatı Ermənistan üçün bir dönüş nöqtəsidir, Azərbaycan üçün isə mövcud reallığın təsdiqidir. Bu addım Cənubi Qafqazda iqtisadi münasibətlərin normallaşması üçün mühüm mərhələdir, amma eyni zamanda Azərbaycanın regional liderlik mövqeyinin birmənalı təsdiqidir.
Bakı indi təkcə enerji resurslarının deyil, həm də strateji tranzit marşrutlarının idarəçisi kimi çıxış edir. Bu, həm regionun təhlükəsizliyinə, həm də iqtisadi sabitliyinə birbaşa təsir göstərir. Paşinyanın dediyi kimi, bu “yeni başlanğıc” ola bilər, amma o başlanğıcın təməli çoxdan – Bakının siyasi iradəsi ilə qoyulub. Azərbaycanın balanslı siyasəti, iqtisadi gücü və beynəlxalq etibarı sayəsində indi Cənubi Qafqazda reallıqlar tam fərqli səviyyəyə yüksəlib.
Beləliklə, Qazaxıstandan Ermənistana buğdanın Azərbaycan üzərindən tranziti həm regional siyasətin, həm də iqtisadi əməkdaşlığın yeni simvoluna çevrilib. Bu, Azərbaycanın bölgədəki aparıcı rolunun, strateji uzaqgörənliyinin və diplomatik çevikliyinin növbəti sübutudur. Regiondakı oyun qaydaları artıq dəyişib – bu qaydaları yazan, dəyişdirən və tətbiq edən məhz Azərbaycandır”.
E.Paşasoy,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
27 Oktyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ