Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Təyyarə olayında daşdan keçən sübut - Bakının onsuz da şübhəsi yox idi
Çingiz Qənizadə: “Bu cinayətlərin baş verməsində Rusiya hakimiyyətinin əli var”
Xəbər verdiyimiz kimi, Minval.az redaksiyasına 2024-cü il dekabrın 25-də Qroznıya yaxınlaşarkən vurulan AZAL-a məxsus "Embraer E190" təyyarəsi ilə bağlı sensasiyalı materiallar daxil olub. Məlumatlar anonim məktub vasitəsilə təqdim edilib. Məktubda hava hücumundan müdafiə bölməsinin kapitanının izahatı yer alır. O, təyyarəyə atəş açılması əmrinin Rusiya Müdafiə Nazirliyi tərəfindən verildiyini bildirir.
Bundan əlavə, məktuba video və audioyazılar, habelə texnikanın yararsız vəziyyətdə olması ilə bağlı ətraflı məlumatlar əlavə olunub.
Bu sübut istintaq üçün nə dərəcədə mühüm önəm kəsb edir?
Xatırladaq ki, 2024-cü il dekabrın 25-də, "Embraer E190" tipli AZAL təyyarəsi Bakıdan havaya qalxdıqdan sonra Rusiyanın Çeçenistan bölgəsi üzərində uçarkən gözlənilmədən hərbi raket zərbəsinə məruz qalıb. Hadisə nəticəsində təyyarə zədələnsə də, pilotların peşəkarlığı və möcüzəvi manevr nəticəsində təyyarə Xəzər dənizi üzərindən Qazaxıstanın Aktau şəhərinə eniş edə bilib. Qəzaya uğramış təyyarədə 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olub, 29 nəfər sağ qalıb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə qəza zamanı fədakarlıq göstərmiş ekipaj üzvlərindən iki pilot və bir təyyarə bələdçisi Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı (ölümündən sonra), iki təyyarə bələdçisi isə “Rəşadət” ordeni ilə təltif olunublar.
Rusiya tərəfi israrla hadisəni ilk baxışda texniki yanlışlıq və ya yanlış hədəf tanınması kimi izah etməyə çalışsa da, zamanla ortaya çıxan sübutlar və sızan sənədlər bu versiyanı alt-üst etmişdi.
Azərbaycan tərəfi bu məsələ ilə bağlı Rusiya hökumətindən hələ də nə rəsmi üzr, nə də kompensasiya ala bilməyib. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan prezidentinə yalnız “zəng edib başsağlığı verdiyini” bildirib, lakin bu, hüquqi baxımdan heç bir nəticə doğurmayan jest xarakterli addım olub.
Hadisədən dərhal sonra Azərbaycan rəsmiləri məsələni diplomatik kanallarla müzakirə etməyə cəhd göstərdi. Amma ötən vaxt ərzində Rusiyanın hər hansı istintaq başlatması və ya məsul şəxsləri müəyyən etməsi ilə bağlı heç bir ciddi addım müşahidə olunmadı. Bu isə Bakının səbr kasasını doldurmuş kimi görünür. Hələ də bu sual açıq qalır: Rusiya nədən qorxur və niyə bu hadisəni ört-basdır etməyə çalışır?
Çingiz Qənizadə
Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Çingiz Qənizadə mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışıb: “Mən mətbuatda yayılan səs yazısını, hansı əmrın verilməsi ilə bağlı rus hərbçilərinin danışığını eşitdim. Təbii ki, bu, bir materialdır və bizim hüquq-mühafizə orqanları bu materialın araşdırılması ilə məşğul ola bilərlər. Yəni hələlik bir hüquqşünas kimi bu səs yazısının məhz bizim təyyarəyə atəş açılması ilə bağlı verilən əmr olub-olmadığını qeyd edə bilmərəm. Lakin onu deyə bilərəm ki, bu cinayət hadisəsi ilə bağlı, yəni Azərbaycan mülki təyyarəsinin Qroznı ətrafında vurulması ilə bağlı istənilən material hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən araşdırılmalıdır və bu materialların dəqiqliyi, həqiqiliyi sübuta yetirilməlidir.
Hətta bu səs yazısı olmasa da, biz artıq bilirik ki, təyyarəmiz hansı raketlə, harada vurulub. Təəssüf ki, bu günə qədər Rusiya İstintaq Komitəsi bunun xüsusi nəzarətdə olduğuna baxmayaraq, nə əmri verənləri, nə də onu icra edənləri saxlamayıb, adlarını çəkməyib. Ümumiyyətlə, hər hansı istintaq hərəkəti nəticəsində onların müəyyən məhdudlaşdırıcı tədbirlərə məruz qaldığı barədə heç bir məlumat yoxdur. Ən azı ev dustaqlığı, həbs və sair tədbirlər görülməli idi".
Ç.Qənizadə onu da qeyd edir ki, hələ indiyə qədər Rusiya tərəfindən nə rəsmi üzr istənilib, nə də vurulan təyyarəyə görə kompensasiya ödənilməsi ilə bağlı danışıqlara başlanılıb: “Bu, onu göstərir ki, Rusiya bütün hallarda bu cinayətin izini itirməyə çalışacaq. Necə ki, təyyarəmizin yaxın aeroportlara enişinə icazə verilmədi, Xəzər üzərindən uçaraq Aktauya - Qazaxıstan ərazisinə keçdi, indi də Yekaterinburqda baş verən hadisələri ört-basdır etməyə çalışırlar. Görünən budur ki, Rusiyada hüquq-mühafizə orqanları, dövlət strukturları tərəfindən törədilən bütün cinayətləri RF hökuməti maksimum dərəcədə gizlətməyə çalışır. Bu da təəssüfdoğurucudur və ondan irəli gəlir ki, belə halların baş verməsində Rusiyanın yuxarı strukturlarının, hakimiyyətin digər qollarının da əli var”.
Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
03 Iyul 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ