Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Ukrayna savaşının real qalibi artıq məlumdur: ABŞ və Qərblə yanaşı, Çin də Rusiyanın tam çöküşünü gözləyir
Hazırda paradoksal şəkildə reallıq hissindən uzaqlaşan Kremlin Rusiyanın Ukrayna savaşında qalib olması barədə yanlış qənaətə gəlməsi olduqca təhlükəli məqamdır... Çünki Kreml Ukrayna savaşında əslində, artıq çoxdan məğlub olduğunu anlamaqda çətinlik çəkir, bu isə praqmatizmdən uzaqlaşma əlaməti olduğundan Rusiya üçün əsl fəlakət ssenarisidir...
Ukrayna savaşının yaxın vaxtlarda dayandırılma ehtimalı artıq reallıqdan çox-çox uzaqdır. Ancaq bu istiqamətdə kifayət qədər ciddi cəhdlər də edilməmiş deyil. Xüsusilə də, ABŞ Ukrayna savaşının sülh masası arxasında yekunlaşması üçün aylarla rəsmi Kiyev və Kreml arasında danışıqlar prosesinə orbitirlik etməyə çalışdı. Prezident Donald Tramp seçki qələbəsindən sonra bu məsələni özünün əsas xarici siyasət prioritetləri sırasına daxil etmişdi. Hətta cəmisi bir günə Rusiya və Ukraynaya sülh sazişini imzalada biləcəyini bəyanlamışdı. Və Kreml öz güzəştsiz mövqeyi ilə bu bəyanatı boşa çıxartdı, prezident Donald Trampı isə qlobal məkanda nüfuzunu ciddi şəkildə sarsıtdı.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, “neoimperialist iştahı” reallıqla ziddiyyət təşkil edən Kreml ABŞ-ın vasitəçilik missiyasından geri çəkilməsindən sonra Rusiya üçün böyük təhlükənin o qədər də uzaqda olmadığını hər halda, anlamağa başladı. Ona görə də, prezident Vladimir Putin tez-tələsik Türkiyə liderinə telefonla zəng edərək, rəsmi Ankaranın vasitəçilik missiyasını öz üzərinə götürməsini xahiş etdi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın pozitiv reaksiyası ilə baş tutan iki ardıcıl İstanbul görüşü də müsbət nəticə vermədi. Və yenə də hər iki İstanbul görüşünün iflasında Rusiyanın reallıqdan uzaq tələb-şərtləri birbaşa pozucu faktora çevrildi.
Kremlin rəsmi Kiyevə təqdim etdiyi tələb-şərtlərin məzmunu açıq-aşkar Rusiyanın həm Ukraynaya, həm də ABŞ və Qərbə kapitulyasiya aktı imzalatmaq niyyətindən xəbər verir. Rusiyaya sülh sazişi hazırda hamıdan daha çox lazımdır. Ancaq Kremldə nədənsə, elə hesab edirlər ki, guya Rusiya Ukrayna savaşının tam qalibidir. Ona görə də, ABŞ və Qərbin yeni ağır sanksiyalara məruz qoyduğu Rusiya savaşı yalnız öz şərtləri çərçivəsində dayandırmaqda israr edir. Və bu baxımdan, Kreml ABŞ və Qərbin Ukraynaya hərbi dəstəyi gücləndirdiyi bir şəraitdə Rusiyanı daha dərin “savaş bataqlığı”na salmaqda olduğu qətiyyən şübhə doğurmur.
Məsələ ondadır ki, Kremldə böyük ehtimalla reallıq hissini artıq tədricən itirməyə başlayıblar. Çünki Rusiyanın Ukrayna savaşında qalib gəldiyini yalnız sadəlövhlər düşünə bilər. Halbuki, Kremldə sadəlövhlərin olmadığı da qətiyyən şübhə doğurmur. Ona görə də, hesab etmək olar ki, Kremldə Rusiyanın hərbi qələbəsi ilə bağlı özünətəlqin prosesi intensiv xarakter daşıyır. Və bu reallıqla kəskin ziddiyyət təşkil edən özünətəlqin prosesi Rusiyanı daha təhlükəli perspektivlərə doğru sürətlə sürükləyir.
Maraqlıdır ki, mövcud situasiya Rusiyanın qalibdən daha çox məğlub statusuna artıq daha çox yaxın olduğunu göstərir. Üstəlik, bu hərbi-siyasi məğlubiyyət Rusiyanı bundan sonra uzun onilliklər boyu müşayiət edəcək. Birincisi, Kreml öz aqressivliyi ilə ABŞ və NATO üzvü olan Avropa Birliyi ölkələrini yenidən Rusiyanın əleyhinə birləşdirdi. İndi Rusiyaya qarşı sanksiyalar gücləndirilir, Ukraynaya hərbi dəstək bərpa olunaraq, artırılır. Və bu, Ukrayna ordusunun Rusiyaya qarşı hərbi zərbələrinin daha da effektiv olmasını təmin edir.
İkincisi, ABŞ və Qərbin Rusiyaya qarşı yeni daha ağır sanksiyalarının nəticələri yaxın vaxtlarda özünü biruzə verməyə başlayacaq. İlkin ehtimallara görə, Rusiyanın iqtisadiyyatı və hərbi sənaye kompleksi uzun müddət belə sərt saksiya pressinqinə tab gətirə bilməz. Yəni tezliklə Rusiya iqtisadiyyatında böhran və hərbi sənaye kompleksində çöküş qaçılmazdır. Və bu proses indi Kremli Rusiyanın gələcək taleyi baxımından, daha çox narahat etməlidir.
Digər tərəfdən, Kreml öz neoimperialist hədəflərinə bağlı bu savaşa başlamaqla, Ukrayna cəmiyyətinin tamamilə Rusiyadan üz çevirməsinə də səbəb oldu. Belə ki, savaşa qədər Ukraynada Rusiya yönümlü siyasi qüvvələr də mövcud idi. Bundan sonra Ukraynanın siyasi məkanında belə siyasi qüvvələrin peyda olma ehtimalı qətiyyən inandırıcı görünmür. Çünki Kreml Ukrayna əhalisi arasında Rusiyaya nisbi rəqbəti də silərək, onu dərin nifrətlə əvəzləyib. Və ən önəmlisi bu savaşa başlamaqla, Rusiya zəif Ukrayna ordusunun Qərb hərbi-siyasi dairələri tərəfindən yenidən qurulmasına, modernləşdirilərək, gücləndirilməsinə də səbəb olub.
Beləliklə, Kreml bundan sonra onilliklər boyu Rusiya ordusu ilə rəqabət apara biləcək güclü Ukrayna silahlı qüvvələri kimi bir reallıqla da üzləşməli olacaq. Əgər, Rusiya ən yaxın vaxtlarda sülh sazişinə razılaşmasa, bu, Ukrayna savaşının qeyri-müəyyən müddətə uzanması ilə nəticələnəcək. Bu haldasa, Rusiyanın yalnız iqtisadi deyil, həm də hərbi-siyasi cəhətdən də ciddi şəkildə zəifləməsi qaçılmaz xarakter daşıyacaq. Və bu, həm orta, həm də uzaq perspektivdə Rusiya üçün əsl fəlakətə çevrilə bilər.
Məsələ ondadır ki, hazırda Ukrayna savaşının davam etməsi və Rusiyanın tamamilə zəifləməsi yalnız ABŞ, Avropa Birliyi və digər Qərb ölkələrinə sərfəli deyil. Bu, həm də Çinin perspektiv prioritetləri baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır. Ona görə də, rəsmi Pekin savaşın dayanmasının tərəfdarı kimi görünməyə çalışsa da, əslində, Kremlin sülh prosesini pozmasından tamamilə məmnundur. Çünki Rusiyanın zəifləməsi ilk növbədə Çinin sərhədlərində qlobal nəhəngin yoxa çıxaraq, real hərbi təhlükəsinin də aradan qalxması anlamı daşıyır. Və bu, hətta rəsmi Pekinə uzaq perspektivdə Çinin ərazilərinin genişləndirilməsi üçün müəyyən imkanlar da aça bilər.
Göründüyü kimi, hazırda paradoksal şəkildə reallıq hissindən uzaqlaşan Kremlin Rusiyanın Ukrayna savaşında qalib olması barədə qənaətə gəlməsi olduqca təhlükəli məqamdır. Çünki Kremldə, hərbi əməliyyatlar davam etsə də, Rusiyanın Ukrayna savaşında əslində, artıq çoxdan məğlub olduğunu anlamaqda çətinlik çəkirlər. Bu isə praqmatizmdən uzaqlaşmaqda olan Rusiya üçün əsl fəlakət ssenarisidir. Və yaxın gələcəkdə Kremldə də etiraf olunmayan hərbi-siyasi məğlubiyyətin real nəticələrinin hələ onilliklər boyu Rusiyanı təhdid edəcəyinin etirafına məcbur qala bilərlər.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
ƏLAQƏLİ XƏBƏRLƏR
XƏBƏR LENTİ
06 Iyun 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ