Onlayn ictimai-siyasi qəzet
ABŞ 6 mindən çox tələbənin vizasini ləğv edib
ABŞ Dövlət Departamenti 6 mindən çox beynəlxalq tələbənin vizasını ləğv edib. Bu qərar əsasən immiqrasiya qaydalarının pozulması, qalma müddətinin qanunsuz uzadılması, eləcə də bir sıra cinayət əməlləri ilə bağlıdır.
Musavat.com xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, ləğv edilən vizaların təxminən 4 mini tələbələrin ABŞ qanunlarını pozması ilə əlaqədardır. Bu hallar arasında hücum, sərxoş vəziyyətdə avtomobil idarəetmə, oğurluq, narkotik dövriyyəsi və digər hüquqazidd davranışlar qeyd olunur. Dövlət Departamenti əlavə olaraq bildirib ki, 200-300 viza “İmmiqrasiya və Vətəndaşlıq Aktının 3B bölməsinə” əsasən ləğv edilib. Bu maddə geniş şəkildə “terror fəaliyyəti” anlayışını əhatə edir. Buraya insan həyatına təhlükə yaradan, dövlət institutlarına qarşı zorakılıq və ya qanunsuz antisemit fəaliyyətlər də daxil edilir. Hərçənd, qurum “terrorçuluğa dəstək” dedikdə konkret olaraq hansı halların nəzərdə tutulduğunu açıqlamayıb. ABŞ mediası isə qeyd edir ki, Tramp administrasiyası xüsusilə Yaxın Şərq münaqişəsi fonunda Fələstin tərəfdarı olan bəzi tələbələri hədəfə alaraq onların fəaliyyətini antisemit davranış kimi qiymətləndirib. Qərarın qəbul edildiyi vaxt da təsadüfi deyil. Tramp administrasiyası son illərdə immiqrasiya və beynəlxalq tələbələrlə bağlı siyasəti sərtləşdirməkdədir. Xüsusilə 2025-ci ilin əvvəlində viza müsahibələri müvəqqəti dayandırılmış, iyunda bərpa olunanda isə yeni qaydalar tətbiq edilmişdi. İndi bütün ərizəçilərdən sosial media hesablarını açıqlamaları tələb olunur. Rəsmilər açıq şəkildə bildirirlər ki, onlar “Amerika vətəndaşlarına, hökumətinə və dəyərlərinə qarşı düşmənçilik əlamətləri”ni izləyəcəklər. Dövlət Departamentinə tapşırılıb ki, “xarici terrorçu təşkilatları dəstəkləyən, onlara yardım edən və ya qeyri-qanuni zorakılıqla məşğul olan şəxslər” xüsusi nəzarətə götürülsün. ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio may ayında Konqresdə çıxışı zamanı yanvar ayından bəri minlərlə vizanın ləğv edildiyini təsdiqləyib.
“Məndə son rəqəmlər yoxdur, amma bu proses davam edir və yəqin ki, daha çox işimiz olacaq. ABŞ universitetlərinin qapıları qanunlara hörmət etməyənlər üçün açıq qala bilməz,” – deyə Rubio vurğulayıb.
Lakin Demokratlar bu addımı kəskin tənqid edərək Tramp administrasiyasının qanuni prosesə müdaxilə etdiyini, tələbələri siyasi məqsədlərlə hədəfə aldığını bildirirlər. Onların fikrincə, bu siyasət ABŞ-ın ali təhsil sisteminin qlobal cazibəsini zəiflədə bilər. Məlumat üçün qeyd edək ki, “Open Doors” təşkilatının statistikalarına əsasən, 2023–2024-cü tədris ilində Amerika universitetlərində 210-dan çox ölkədən 1,1 milyondan çox beynəlxalq tələbə təhsil alıb. Bu, ABŞ ali məktəblərinin maliyyə və akademik baxımdan beynəlxalq tələbələrdən asılılığını da göstərir. Məsələn, təkcə həmin ildə ABŞ universitetlərinə beynəlxalq tələbələrin ödədiyi təhsil haqqı və yaşayış xərcləri ölkə iqtisadiyyatına on milyardlarla dollar vəsait gətirib. Azərbaycan da bu siyahıda öz yerini qoruyub. Son tədris ilində ABŞ-da təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı təxminən 1 130 nəfər olub. Ekspertlərin fikrincə, tələbə vizalarının ləğvi prosesi daha da sərtləşərsə, bu, azərbaycanlı gənclərin də təhsil planlarına müəyyən təsir göstərə bilər. Beynəlxalq müşahidəçilər isə xəbərdarlıq edirlər ki, sərt viza siyasəti ABŞ-ın təhsil sahəsindəki qlobal liderliyini risk altına qoya bilər. Çünki Avropa, Kanada, Avstraliya və hətta Asiya ölkələri, xüsusilə Çin və Cənubi Koreya artıq beynəlxalq tələbələri cəlb etməkdə ABŞ-la rəqabət aparır. ABŞ universitetləri yürüdülən siyasət nəticəsində təxminən 1 milyard dollar gəlir itirə bilər. Bu zərər ABŞ-da təhsil ala bilməyən və ya istəməyən beynəlxalq tələbələrin itirilməsi nəticəsində yaranacaq. Abituriyentlərin yoxlanışının sərtləşdirilməsi, viza rəsmiləşdirilməsinin gecikdirilməsi, immiqrantların şəhərciklərdə və sərhəddə saxlanması son illərdə vakant yerləri doldurmaq və gəlir əldə etmək üçün əcnəbilərə arxalanmağa alışmış ali təhsil müəssisələrinin rəhbərləri arasında qorxu yaradır. Xarici Tələbələrlə İş üzrə Milli Assosiasiyanın (NAFSA) son həftələrdə sorğusuna qatılan universitetlərin dörddə üçü bu il beynəlxalq tələbə qəbulunun azalacağını gözləyir. Əksəriyyət itkiləri 10 faiz və ya daha çox qiymətləndirir. Shorelight Analytics təhsil məsləhətçisinin hesablamalarına görə, universitetlər beynəlxalq tələbələrin birbaşa təhsil haqlarından əldə etdiyi 8,6 milyard dollardan təxminən 900 milyon dollar itirəcək. Bu rəqəmlər mümkün subsidiyaları nəzərə almasa da, beynəlxalq tələbələr federal maliyyə yardımı almaq hüququna malik deyillər və buna görə də yerli tələbələrə nisbətən nominal təhsil haqqını ödəmək ehtimalı daha yüksəkdir. Bu, onları bir çox institutlar üçün xüsusilə vacib edir, xüsusən də ümumi tələbə sayı və federal tədqiqat maliyyəsi azaldığından. Tramp administrasiyası beynəlxalq tələbələrə və onları qəbul edən qurumlara qarşı tələbləri əhəmiyyətli dərəcədə sərtləşdirib, sosial media yoxlamalarını tələb edib və beynəlxalq tələbələr tələbə kontingentinin 15 faizindən azını təşkil etdiyi universitetlərdə üstünlük verilməsini tövsiyə edib. 2025-ci ilin iyun ayında Beynəlxalq Təhsil İnstitutunun (IIE) keçirdiyi sorğu göstərib ki, Amerika universitetlərinin təxminən 40 faizi gələn il beynəlxalq bakalavr qəbulunun azalacağını gözləyir. Təxminən yarısı əlavə dərəcələr əldə edən məzunların sayının azalacağını gözləyir. Bəzi respondentlər qeyd ediblər ki, artıq təhsil almaq təklifi almış abituriyentlər vizaların alınmasında problemlər yaşayır, o cümlədən vizanın verilməsində xeyli gecikmələr və onların müraciətlərini sürətləndirməkdən imtina edirlər. Bu, xüsusilə Amerika təhsilinə tələbatla lider olan Çin, Hindistan və Nigeriya kimi ölkələrdə qabarıqdır. Universitetlər mövcud vəziyyətə cavab vermək üçün müxtəlif variantları nəzərdən keçirir, o cümlədən abituriyentlərə viza gözləyərkən qəbulu təxirə salmaq və ya uzaqdan təhsil almaq imkanı təklif edir. Bu arada, yeni məlumatlar göstərir ki, beynəlxalq abituriyentlər artıq Avropa, Kanada, Avstraliya və bəzi Asiya ölkələrindəki universitetlərə müraciətlərini yönləndirərək, təhsil üçün alternativ istiqamətlər axtarmağa başlayıblar.
E.MƏMMƏDƏLİYEV,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
19 Avqust 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ