Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Tramp Putinin qisas alacağını açıqladı – şərh
ABŞ prezidenti Donald Tramp deyib ki, Putin Ukraynanın Rusiya hava bazalarına hücumuna görə qisas alacağı ilə hədələyib. Donald Tramp Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə telefon danışığında deyib ki, Putin “mənə sərt şəkildə dedi ki, biz Rusiya hava qüvvələrinə son hücuma görə cavab tədbiri görməliyik”.
Rusiya rəsmiləri Trampın şərhlərinin doğruluğu ilə bağlı şərh verməkdən imtina etdilər, lakin Moskva daha əvvəl Ukraynanın işğalına görə hərbi qisas almağın bir seçim olduğunu bildirmişdi. Putinlə bir saatdan çox davam edən telefon danışığından sonra sosial mediada yayımlanan mesajda Tramp Rusiya ilə Ukrayna arasındakı münaqişənin qısa müddətdə sülhə gətirib çıxarmadığını bildirib. Rusiya hökumətinin xəbər xidmətinin məlumatına görə, Putin Trampa “Ukrayna danışıqları pozmağa çalışır” deyib. Onlar əlavə ediblər ki, Kiyev hökuməti terror təşkilatına çevrilir. İki prezidentin ABŞ və Rusiya arasında əməkdaşlığı müzakirə etdiyi də bildirilib. Ukraynanın bu həftənin əvvəlində ələ keçirdiyi pilotsuz təyyarələrlə Rusiya döyüş təyyarələrinə qəfil hücum etməsindən sonra Putin və Tramp ilk dəfə danışıblar. Rusiya prezidentinin müşaviri bildirib ki, Tramp telefon danışığı zamanı Putinə ABŞ-a hücumla bağlı əvvəlcədən məlumat verilmədiyini deyib. Keçən həftə prezident Tramp Putinə barışıq üçün iki həftə vaxt verdi. O, ABŞ-ın bunu etmədiyi təqdirdə başqa cür cavab verəcəyi ilə hədələyib. Tramp bu xəbərdarlığı edəndə Rusiya intensiv hava əməliyyatı aparırdı və Putin onların odla oynadıqlarını şərh etdi. Lakin prezidentin Putinlə görüşündən sonra o, sosial media hesabında “Truz Social”da Putinin sülh üçün heç bir müddət təyin etmədiyini yazıb. Ukraynanın vitse-prezidenti və baş nazirindən ibarət nümayəndə heyəti çərşənbə günü ABŞ senatorları ilə görüşmək üçün Vaşinqtona gəlib. Baş nazir, sosial media səhifəsində etdiyi paylaşımda, səfərin məqsədinin müdafiə dəstəyi axtarmaq və döyüş meydanındakı vəziyyəti təsvir etmək olduğunu söylədi. Daha əvvəl ukraynalı müzakirəçilər Rusiyanın qeyd-şərtsiz atəşkəs ideyasını rədd etdiyini bildirmişdilər. Bu tələbi Ukrayna və onun müttəfiqləri, o cümlədən ABŞ irəli sürüb. Rusiyalı müzakirəçilər müəyyən ərazilərdə günlərlə davam edəcək atəşkəs təklif etdiklərini bildirməkdən başqa əlavə məlumat verməyiblər. Digər xəbərə görə, prezident Putin Vatikan Papası XIV Leo ilə telefonla danışıb. Vatikan bəyanat yayaraq, Ukraynada sülhün bərqərar olmasına xüsusi diqqət yetirdiyini açıqlayıb.
AG partiya sədrinin müavini Kamran Məmmədli Musavat.com-a deyib ki, dünya yenidən “böyük oyun”na şahidlik edir: “Donald Tramp və Vladimir Putin arasında baş tutan bu telefon danışığı geosiyasi ədəb-ərkanın bir az da silindiyi bir dönəmin anonsudur. Trampın dediyinə görə, Putin onu "sərt şəkildə" xəbərdar edib. Bunu kim necə qəbul edir, özü bilər. Amma Trampın “mənə sərt dedi” ifadəsi, əslində Amerikanın hazırkı prezidentinin özünü daha güclü göstərmək üçün tez-tez seçdiyi ritorikanın bir parçasıdır. O, tez-tez özünü qəzəbli adamların qarşısında dik duran, sözünü kəskin deyən, amma sonda “sülhə aparan” bir fiqur kimi təqdim etməyə çalışır. Lakin bu telefon danışığının zamanlaması və məğzi düşündürücüdür. Ukraynanın Rusiyanın hava bazalarına PUA-larla endirdiyi qəfil hücum fonunda baş tutan bu təmas Trampın Kreml rəhbərinə “bizim xəbərimiz yox idi” deməsi açıq şəkildə ABŞ-ın bu əməliyyatdan özünü kənarda tutmaq istədiyini göstərir. Lakin bu, həm də “biz istəsək xəbər verərdik” cümləsinin gizli versiyasıdır”.
Sədr müavini deyib ki, Putinin “Ukrayna danışıqları pozmağa çalışır” və “Kiyev hökuməti terror təşkilatına çevrilir” kimi ritorikaları isə, artıq klassik rus siyasi leksikonunun tərkib hissəsidir: “Bu hərbi hücumu siyasi leksikayla ört-basdır etmə cəhdidir. Əslində, Putin indi Ukrayna ilə yox, Qərblə döyüşdüyünü həm daxili auditoriyaya, həm də dünya ictimaiyyətinə qəbul etdirməyə çalışır. Burada Trampın başqa bir açıqlaması daha diqqətçəkəndir. Guya o, Putinə barış üçün iki həftə vaxt verib və əks təqdirdə “başqa cür cavab” olacaq. Bu, açıq-aşkar ya daxili auditoriyaya hesablanmış blefdir, ya da Trampın gələcək seçkilər öncəsi “mən Putini idarə edə bilirəm” mesajıdır. Tramp, sanki, sülh üçün vaxt qoyan karyera diplomatı yox, “dünyanın ən böyük bazarının ən güclü ticarətçisi” rolundadır. Ancaq diqqətdən qaçmamalı başqa bir detal var. Ukraynanın vitse-prezidenti və baş naziri bu gərgin günlərdə ABŞ senatorları ilə görüşə gəlir, səfərin məqsədi açıq şəkildə deyilir hərbi dəstək və vəziyyətin təsviri. Bu, həm də ABŞ-a bir mesajdır: biz sizin müttəfiqinizik, bizə silah verin, biz döyüşürük, siz isə siyasi müstəvidə bizim səsimiz olun”.
Sədr müavini deyib ki, Putinlə Vatikan Papası XIV Leo arasındakı telefon danışığı da təsadüfi deyil: “Amma reallıqda nə Trampın “sərt danışıq”ları, nə də Putinin “sülh axtarışı” bu münaqişəni dayandırmağa yetərli görünür. Ukrayna ərazisində gedən savaş artıq təkcə tankların, raketlərin savaşı deyil. Bu, ideologiyaların, təsir dairələrinin və gələcəyin düzəninə yönəlik iradələrin müharibəsidir”.
E.MƏMMƏDƏLİYEV,
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
06 Iyun 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ