Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Cəngəllik qanunları ilə demokratiya - Ramiz Yunus ABŞ -dən yazır
Bu gün Rusiya–Ukrayna cəbhəsində baş verənlər Qərbin kollektiv şəkildə demokratik dəyərlərə xəyanətinin nəticəsidir
Bu gün “cəngəllik qanunları” ifadəsi işlədiləndə, əsasən, “hər kəs özü üçün”, “hər şey yalnız öz marağın üçündür”, “ya öldür, ya da öldürüləcəksən” və “ən güclü sağ qalır” kimi ibarələrlə eyni mənada başa düşülür. Bu isə hər hansı bir prinsipə sığmayan amansız qarşıdurmanı nəzərdə tutur.
Halbuki “Cəngəllik qanunu” – Rüdyard Kiplinqin məşhur “Cəngəllik kitabı” əsərindəki şeirin adıdır və orada cəngəllikdə həyatın nəcib qaydaları təsvir olunurdu: öz sürünü qorumaq, zəiflərə kömək etmək və bütün canlılara hörmətlə yanaşmaq.
Sovet İttifaqı dağılanda "soyuq müharibə" başa çatdı və köhnə dünya nizamı bir anda çökdü. Amma bu günə qədər yeni nizam qurulmadı. Nəticədə dünya indi içində olduğu geosiyasi xaosa sürükləndi.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı başladığı genişmiqyaslı təcavüz isə həmin “lakmus kağızı” oldu – dünya açıq şəkildə “cəngəllik qanunları” ilə yaşamağa başladı. O cəngəllik qanunları ki, “Mauqli” cizgi filmində çaqqal Tabakinin dediyi kimi, burada nə nəciblik var, nə də hər hansı prinsip – hətta “demokratiya dəyərlərinin müdafiəsi” deyilən anlayış belə.
Bəşər tarixində hər zaman pul hakim olub. Əgər qədim və orta əsrlərdə bu normal sayılırdısa, XXI əsrdə “azad dünya” liderlərinin – ABŞ, Avropa İttifaqı və NATO başda olmaqla – bu qədər satqın, qorxaq və prinsipsiz davranması sadəcə iyrəncdir. Bu, təkcə ikrah deyil, həm də kədər doğurur.
Bu gün Rusiya–Ukrayna cəbhəsində baş verənlər Qərbin kollektiv şəkildə demokratik dəyərlərə xəyanətinin nəticəsidir. Onlar SSRİ dağılandan sonra 35 il ərzində bu dəyərlər barədə riyakarlıqla danışaraq, post-sovet məkanında onlara inanan və 90-cı illərin əvvəlində Kremlin kommunist rejiminə qarşı çıxan hər kəsi aldatdılar.
Onlar mənim doğma Azərbaycana xəyanət etdilər. Mənə və mənim kimi on minlərlə insana xəyanət etdilər – 1992–94-cü illərdə Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistanın, Rusiyanın dəstəyi ilə Azərbaycan torpaqlarına təcavüzünə göz yumdular.
Onlar Gürcüstana və gürcü xalqına, həm də şəxsən prezident Saakaşviliyə 2008-ci ilin avqustunda xəyanət etdilər. İndi Saakaşvili həbsdədir, amma bu onların heç vecinə də deyil.
Onlar Ukraynaya 2014-cü ildə xəyanət etdilər və bu gün də davam edirlər. Guya demokratiya dəyərlərini müdafiə edirlər, amma bu "müdafiə" sadəcə ənənəvi “əncir yarpağı”ndan başqa bir şey deyil.
Mənim ölkəm Azərbaycan isə dayandı və qalib gəldi. Bu, sizin sayənizdə yox, əksinə, bütün oyunlarınıza rəğmən baş verdi. Siz bütün demokratiya prinsiplərini tapdalayaraq Ermənistan adlı təcavüzkarı dəstəklədiniz, Kremlin qarşısında biznes maraqlarınızı üstün tutdunuz – həm Yeltsin dövründə, həm də Putin dövründə.
Ukrayna və onun qəhrəman xalqı da bu mübarizədə qalib gələcək. Çünki onların tərəfində ədalət var və ən əsası – onlar da azərbaycanlıların malik olduğu eyni motivasiyaya sahibdirlər. Bu da Qərbdə bir çoxlarının istəklərinə rəğmən baş verəcək. Hələ də “demokratiya dəyərlərinin müdafiəsi” adı ilə spekulyasiya edənlər paralel şəkildə Ukraynanın arxasında “şeytanla sövdələşmə yolları” axtarmağa çalışırlar.
ABŞ, Avropa İttifaqı və NATO ən dərin böhran içindədir. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü isə elə bir Rubikondur ki, bu, həm yeni dünya nizamının, həm də demokratik dəyərlərin gələcəyini müəyyən edəcək.
Və “azad dünya” bu impotent təəssürat doğuran davranışını davam etdirdikcə – necə ki, yaxınlarda Ağ Evdə Ukrayna prezidenti bütün bu Qərb qorxaqlarını bir araya topladı – postsovet məkanındakı hər kəs aydın anlamalıdır: dünya bu gün çaqqal Tabakinin cəngəllik qanunları ilə yaşayır. Ona görə də illüziyaları kənara atmaq, “boğulanların xilası – boğulanların öz əlindədir” atalar sözünü xatırlamaq vaxtıdır.
Böyük ispan memarı Antonio Qaudi demişdi: “Məyus olmamaq üçün illüziyaların əsiri olmamaq lazımdır.”
Ramiz Yunus,
“Xəzər” Universitetinin professoru
ABŞ, Vaşinqton
XƏBƏR LENTİ
04 Sentyabr 2025
00:47 Rusiyanın SAVAŞACAQ gücü YOXDUR: Cənubi Qafqaz əllərindən ÇIXIB - Əli Mustafadan FƏRQLİ TƏHLİL
03 Sentyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ