Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Tramp Zelenskiyə “vur” əmri verdi, Avropaya isə...
7 dəqiqəlik görüş Ukrayna savaşını daha da alovlandıracaq
Sentyabrın 23-də ABŞ Prezidenti Donald Trampla ukraynalı həmkarı Vladimir Zelenski arasında görüş baş tutub. Görüş Nyu Yorkda BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyası çərçivəsində keçirilib və cəmi 7 dəqiqə çəkib.
Zelenski ilə görüşü zamanı Tramp ABŞ-nin Ukraynaya dəstəyini növbəti dəfə ifadə edib və Avropa ölkələrinin Rusiyadan neft və təbii qaz almamalı olduğunu bildirib. Tramp BMT-nin mənzil-qərargahında keçirdiyi mətbuat konfransında ABŞ-nin Ukraynanın mübarizəsinə böyük hörmətlə yanaşdığını deyib.
“NATO ölkələri onların hava məkanına daxil olan Rusiya təyyarələrini vurmalıdırmı?” sualına cavabında ABŞ Prezidenti deyib: “Bəli, mən belə hesab edirəm”.
D.Tramp Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə nə vaxt görüşəcəyi ilə bağlı suala isə “Bir ay ərzində bu barədə sizə məlumat verəcəyəm” deyib.
Tramp həmçinin bildirib ki, hazırda ən böyük irəliləyiş Rusiya iqtisadiyyatının çox pis vəziyyətdə olmasıdır.
“Mən Trampa çox minnətdaram. Hazırda təfərrüatları bölüşə bilmərəm. Tramp cəbhədəki vəziyyətlə bağlı çox vacib məlumatlara malikdir”.
Bunu Zelenski Trampla görüşün yekunlarına dair açıqlamasında bildirib.
“Tramp başa düşdü ki, Putin onunla reallıqdan uzaq məlumatlar paylaşırmış. İndi o, mənə daha çox güvənir,” - Ukrayna Prezidenti qeyd edib.
Bu arada rusiyalı senator Dmitri Roqozin Ukrayna cəbhəsində hər iki tərəfin dalana dirəndiyini açıqlayıb. APA-nın Moskva bürosu xəbər verir ki, Roqozinin açıqlamasını “EC lab” Telegram kanalı yayıb.
Roqozin hesab edir ki, Ukrayna və Rusiya orduları qüvvə və texnika baxımından paritetə çatıb və cəbhədə irəliləyiş faktiki olaraq mümkünsüz olub, cəbhə xəttinin 20 kilometrliyində istənilən texnika və piyadalar məhv edilir.
Rusiyalı senator bütün müharibənin əsasən taktiki səviyyədə aparıldığını, hər iki tərəfdən tamamilə minalanmış çöldə eyni yaşda olan kişilərdən ibarət 3-5 nəfərdən ibarət hücum qruplarının əməliyyat həyata keçirdiyini, hər tərəfdə PUA-ların vızıldadığını, həmin qrupların zirehlərlə, pulemyotlarla PUA-lara atəş açmağa çalışdığını söyləyib. Onun fikrincə, nəinki harasa hücuma keçmək, heç yerindən tərpənmək mümkün deyil.
Roqozin vurğulayıb ki, təmas xəttinin 20 kilometrliyindəki istənilən hərbi texnika həm Rusiya, həm də Ukrayna ordusu tərəfindən qarşılıqlı olaraq dərhal məhv edilir: "Bu dalandır, mövqe müharibəsinin problemidir. Yəni texnika, təlim, hətta motivasiya baxımından qüvvələr təxminən bərabərdir”.
O, Dnepr çayının da daxil olduğu Xerson vilayətini xüsusi qeyd edib. Roqozinin sözlərinə görə, hər iki tərəf çay sahilinə yaxınlaşan kimi düşməni məhv edir və belə şəraitdə Dnepri keçməkdən söhbət gedə bilməz.
Trampla Zelenskinin görüşü müharibənin gedişinə necə təsir edəcək? Dalana dirənən müharibə hələ də davam edir və bu ili də atəşkəs üçün itirilmiş tarix saymaq olarmı?
Azər Hüseynov
AĞ Partiya başqanının müşaviri, siyasi şərhçi Azər Hüseynov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Trampla Zelenskinin baş tutan görüşü beynəlxalq siyasət müşahidəçiləri tərəfindən əsasən mövcud geosiyasi prosesin davamı kimi qiymətləndirilir: “Bu görüşün yaxın perspektivdə kardinal və ya fundamental dəyişikliklər yaratması ehtimalı zəif qiymətləndirilir; onun əsas funksiyası daha çox diplomatik simvolizm və tərəflərin geosiyasi mövqelərinin beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında nümayiş etdirilməsidir. Tramp administrasiyasının prioritet strategiyası, xüsusilə Yaxın Şərqdə ABŞ-nin mövqeyini möhkəmləndirmək və regional təsir dairəsini genişləndirmək üzərində qurulub, buna görə də Ukrayna cəbhəsi ikinci planda və strateji alət funksiyasını yerinə yetirir. Belə bir kontekst Tramp-Zelenski görüşünü yalnız prosesin davamı olaraq şərh etməyə imkan verir və bunun əhəmiyyətini diplomatik jest səviyyəsində saxlayır”.
Onun fikrincə, Tramp Rusiya ilə bağlı strateji hesablamalarında Şərqi Avropada Moskvanın təsir dairəsinin heç vaxt qəbul edilməyəcəyini nəzərə alır: “ABŞ-nin uzunmüddətli planları yalnız diplomatik razılaşmalar və hərbi manevrlərlə məhdudlaşmır, eyni zamanda lazım gəldikdə Şərqi Avropada müəyyən kompromislərin və qurbanların verilməsini nəzərdə tutur. Analitiklər bildirirlər ki, Qərbi Avropanın təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Şərqi Avropanın müəyyən hissəsi nəzəri cəhətdən qurban verilə bilər. Bu konsept tarixi təsir dairələrinin bərpası, regional güc balansının qorunması və ABŞ-nin strateji prioritetlərinin təmin edilməsi baxımından əhəmiyyətlidir”.
Ekspertin sözlərinə görə, Yaxın Şərqdə stabilliyin təmin olunmaması Ukrayna cəbhəsində də tam həllin mümkün olmadığını göstərir: “Tramp-Zelenski görüşü həmçinin beynəlxalq ictimaiyyət üçün ABŞ-nin dəstəyi və geosiyasi mövqeyini nümayiş etdirmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Media vasitəsilə yayımlanan açıqlamalar, birgə bəyanatlar və diplomatik addımlar yalnız simvolik xarakter daşımır; onlar həm də regional siyasətin istiqamətini müəyyən edən strateji mesajlar kimi qəbul edilir. Bu mesajlar Avropa dövlətlərinin davranışlarına təsir edir, Rusiya və digər regional aktorlar üzərində təzyiq mexanizmini gücləndirir və ABŞ-nin liderliyini möhkəmləndirir. Görüşün nəticələri uzunmüddətli strateji planların bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.
Strateji təhlil göstərir ki, Trampın Yaxın Şərq və Ukrayna siyasəti bir-birinə sıx bağlıdır. Yaxın Şərqdəki stabillik, regional enerji resurslarının təhlükəsizliyi və qlobal təsir gücü olmadan Ukraynada tam həll mümkün deyil. Bu baxımdan, ABŞ-nin əsas diqqəti Yaxın Şərqdəki enerji dəhlizlərinin təhlükəsizliyinə və geosiyasi balansın qorunmasına yönəlib, Ukrayna isə əlavə təsir aləti kimi çıxış edir. Bu mürəkkəb və çoxsəviyyəli strategiya Tramp-Zelenski görüşünün yalnız geosiyasi prosesin davamı kimi qiymətləndirilməsinə imkan verir.
Nəticə olaraq, Tramp-Zelenski görüşü yaxın perspektivdə kardinal dəyişiklik yaratmayacaq. Görüş ABŞ-nin geosiyasi strategiyasının bir hissəsi olaraq, diplomatik mesajların verilməsi, tərəflərin mövqelərinin nümayiş etdirilməsi və Avropa dövlətlərinin davranışının yönləndirilməsi məqsədini daşıyır. Yaxın Şərqdəki proseslər stabilləşməyincə, Ukrayna cəbhəsində də tam həllin mümkün olmaması perspektivi mövcuddur. Tarixi təsir dairələrinin bərpası, regional güc balansının qorunması və aktorların yeni imkanlar axtarması görüşün strateji əhəmiyyətini artırır və diplomatik simvolizm xarakterini açıq şəkildə göstərir. Həmçinin bu görüş ABŞ-nin qlobal geosiyasi manevrləri və strateji prioritetlərinin icrasında yalnız bir mərhələ olmaqla, daha geniş diplomatik və hərbi siyasətlərin çərçivəsinə daxil edilir".
Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
25 Sentyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ