Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Putinə son xəbərdarlıq - Rusiyanı 2 həftəyə nə gözləyir?
ABŞ liderinin ardınca alman kansleri də Kreml sahibini hədələdi; ekspertlər onun hansı halda dayanacağını açıqladı
“Vladimir Putin və Volodimir Zelenskinin görüşü baş tutmasa, Rusiya ciddi nəticələrlə üzləşəcək”. Bu sözləri ABŞ Prezidenti Donald Tramp Ağ Evdə jurnalistlərə açıqlamasında deyib.
“Çox böyük nəticələri ola bilər. Baxacağıq, nə baş verir. Bu müharibəni bitirmək lazımdır”, - deyə Tramp bildirib.
“Rusiya və Ukrayna prezidentləri Vladimir Putinlə Volodimir Zelenski arasında görüş baş tutmasa, Moskva yeni sanksiyalarla üzləşə bilər”.
Bunu isə Almaniya Kansleri Fridrix Merts deyib. Kansler bildirib ki, Avropa İttifaqı artıq Rusiyaya qarşı əlavə məhdudlaşdırıcı tədbirlər hazırlayır. Həmçinin o, ABŞ Prezidenti Donald Trampın Rusiyaya qarşı yeni tariflər və digər cəzaları tətbiq edəcəyini istisna etməyib.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp Rusiya-Ukrayna müharibəsini durdurmaq üçün demək olar ki, bütün variantlardan istifadə etsə də, hələlik gözlədiyi nəticəni əldə edə bilməyib və ona görə də ağır sanksiyalar tətbiq edəcəyi xəbərdarlığıyla Putinə yenidən iki həftəlik vaxt verib.
Əgər Rusiyanın Ukrayna ilə bağlı narahatlığı həqiqətən də bu ölkənin NATO-ya qəbuludursa, məlum olduğu kimi, ABŞ açıq şəkildə bunun əleyhinə çıxış edir. Amma buna baxmayaraq, hər halda Ukraynanın təhlükəsizliyi üçün müəyyən zəmanət mütləq verilməlidir. Moskva belə bir zəmanəti özü üçün böyük təhlükə sayırsa, deməli, əsas məsələ heç də Ukraynanın NATO-ya girməsi deyil. Kremlin başlıca məqsədi Ukraynanın bir dövlət kimi xəritədən silinməsdir. Deməli, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin özünü güclü hiss etdiyi üçün irəliyə sürdüyü şərtlərdən geri çəkilməməkdə israrlıdır.
Bəs Putin nəyə arxayın olaraq bu cür inadkar siyasi kurs tutub?
Rəşad Bayramov
AMİP Ali Məclisinin sədri, politoloq Rəşad Bayramov “Yeni Müsavat”a açıqlamasında Trampın Ukraynaya da sanksiyalar tətbiq edə biləcəyini anons etdi: “ABŞ Prezidenti Tramp artıq neçənci dəfədir ki, Rusiyaya danışıqlar masasında oturmaq və müharibənin dayandırılması istiqamətində real addımlar atmaq üçün vaxt verir. Son dəfə verilən vaxtın bitməsinə iki gün qalmış ABŞ və Rusiya prezidentlərinin görüşü keçirildi və nəticədə vəd olunan sanksiyalar da arxa plana keçmiş oldu. İndi isə Tramp Putinin timsalında Rusiyanın danışıqlar prosesindən vaxt qazanmaq üçün istifadə etdiyini anlamağa başlayıb. Xüsusilə də Trampın Zelenski və Avropa liderləri ilə görüş zamanı Putinlə apardığı 40 dəqiqəlik danışıqlardan sonra Zelenski-Putin görüşünün keçiriləcəyinə dair verdiyi bəyanata Rusiya XİNin başçısı Lavrovun reaksiyasından sonra Ağ Ev Rusiya ilə bağlı konkret addımların atmağın zəruriliyini dərk edib.
Amma yenə də 2 həftəlik vaxt verməklə Rusiyanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur etmək istəyir. Onu da deyim ki, Tramp bu təzyiqi təkcə Rusiyaya etmir. İki gün əvvəl Ağ Evdəki çıxışında Tramp “Mən Rusiya və ya Ukraynaya sanksiyalar, yaxud güclü tariflər tətbiq etməklə minlərlə insanı xilas edə bilərəm”, - deyə bir açıqlama ilə çıxış etdi ki, bu da güzəştlər olmayacağı halda Ukraynaya qarşı da sanksiyaların tətbiq edilə biləcəyinin anonsu idi.
Putinin bu hədələrdən necə nəticə çıxaracağını proqnozlaşdırmaq çətindir. Çünki onun davranışları və bəyanatları müharibənin dayandırıla biləcəyinə dair təəssürat yaratmır. Rusiya özünün ilkin şərtlərindən nisbətən geri çəkilsə də, xüsusilə də Donbasın Rusiya əraziləri olaraq tanınmasında israr edir. Bundan savayı Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanəti verilə biləcəyinə dair müsbət mesajlar verməsinə baxmayaraq hər hansı bir xarici ölkənin hərbi birliklərinin Ukrayna ərazisinə yerləşməsinə razı olmadığını bildirir və bunu özünün təhlükəsizliyinə təhdid olaraq qiymətləndirir.
Bu davranış hətta Zelenski və Putin arasında görüş baş tutsa belə, həmin görüşün nəticəsiz başa çatacağına dair ehtimalları artırır. Düşünürəm ki, indiki halda NATO ölkələrinin təhlükəsizlik zəmanəti adı altında öz hərbi birliklərini Ukrayna ərazisinə yerləşdirməklə bağlı bəyanatları da, Trampın sanksiya təhdidləri də hansısa formada Putini güzəştlərə məcbur etməyə hesablanıb.
Buna nə qədər nail olunacağını bir müddət sonra görəcəyik. Düşünürəm ki, Putin-Zelenski görüşü baş tutmayacağı və ya baş tutsa belə nəticəsiz başa çatacağı halda, ABŞ danışıqlar prosesindən çıxmaq haqqında qərar qəbul edəcək. Ondan sonra isə silah və texnikanın NATO və Avropa İttifaqına satılması ilə Ukraynanın silahlandırılmasında dolayısı ilə iştirak edəcək. Eyni zamanda uzun müddətdir vəd edilən sanksiyalarla bağlı da hansısa addımların atılması ehtimal oluna bilər".
Politoloq yalnız bu halda Kreml sahibinin geri çəkiləcəyini düşünür: “Əgər NATO ölkələri və Avropa İttifaqı Ukraynaya vəd edilən dəstəyi davam etdirəcəklərsə, ABŞ uzaqmənzilli raketlərin Ukraynaya ötürülməsi üçün NATO-ya satılmasını təmin edəcəksə və paralel olaraq Rusiyanın enerji məhsullarını alan ölkələrlə bağlı sərt qərarlar qəbul olunacaqsa, yalnız o zaman Putinin öz inadkar kursundan geriyə çəkilməsi baş tuta bilər. Hələlik isə Putin çox güman ki, ABŞ-nin hansı addımlar atacağını və sanksiyalar tərbiq olunacağı halda Hindistan, Çin və Braziliyanın buna reaksiyasını gözləyəcək”.
Mübariz Göyüşlü
"Cross Media" Təhlil Mərkəzinin analitiki, siyasi şərhçi Mübariz Göyüşlü Tramp qəti addımlar atmayacağı təqdirdə Rusiyanın dayanmasını mümkünsüz hesab edir: “Rusiya-Ukrayna müharibəsi ABŞ-nin, onun prezidenti Donald Trampın münaqişəni bitirmək cəhdlərinə baxmayaraq davam edir. Məsələ burasındadır ki, Trampın cəhdlərindən sonra müharibə sanki bir az da artıq qızışıb, daha gərgin bir şəkildə davam edir. Halbuki Tramp müharibəni tez bir zamanda dayandıracağını vəd etmişdi. O, bunun üçün Ukraynanı sıxışdırmaq, Rusiyaya güzəştə getmək kimi bir siyasət yürütdü. Bütün cəhdlərinə rəğmən nəticə sıfırdır. Rusiya nəinki dayanmayıb, əksinə, yeni ərazilər işğal etmək üçün Ukraynada şəhərləri, kəndləri dağıtmaqda, dinc insanları öldürməkdə davam edir. Bütün bu hadisələr isə ABŞ-nin indiki administrasiyası üçün, onlar tərəfindən təqdim olunan sülh təklif və planlarına ciddi zərbədir.
Buna görə də Trampın Rusiyaya qarşı sərt addımlar atması lazımdır. Bu olmayacağı təqdirdə Rusiyanı dayandırmaq, ümumiyyətlə, mümkün olmayacaq. Bütün bunlara görə ABŞ-nin Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiyalar tətbiq etməsi mümkün ola bilər. Bundan başqa, ABŞ Ukraynaya daha çox silah verə, daha müasir və dağıdıcı silahlar təqdim edə bilər.
O ki qaldı Rusiyanın inadkarlığına... Bu situasiyada Putinin də başqa çıxış yolu yoxdur. O, bütün siyasətini, fəaliyyətini Ukrayna müharibəsi, orada işğal etdiyi torpaqların üzərində qurub. 2022-ci ildən bəri aparılan müharibədə Rusiya çox böyük itkilər verib. Bunların hamısının üstündən xətt çəkib Ukrayna torpaqlarından çıxmaq Putinin sonu ola bilər. Ona görə də Rusiya lideri hətta istəsə belə, Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərindən çıxa bilməz. Trampla danışıqlara qoşulmaq Putin üçün sülh istəyən lider imitasiyası yaratmaq və vaxt udmaq üçündür. Putin nəinki işğal etdiyi əraziləri boşaltmaq fikrindədir, hətta o sülh üçün çox ağır şərtlər sürməkdə, yeni ərazilər tələb etməkdədir".
Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
31 Avqust 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ