Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Qurumlara ASAN-laşma çağırışı - məmurların vətəndaşları günlərlə süründürməsi...
Dövlət orqanlarına müraciətlərin gec cavablandırılması narazılıq doğurur; deputat məsələ qaldırdı, mütəxəssislərdən reaksiya
Azərbaycanda vətəndaşların dövlət qurumlarına etdiyi müraciətlərə cavabların gecikməsi cəmiyyətdə ciddi narazılığa səbəb olur. Məsələ ondadır ki, texnologiyanın inkişaf etdiyi bir dövrdə vətəndaş məktublarının, şikayət və təkliflərinin həllini aylarla gözləməsi, sadəcə, idarəetmədə səmərəsizliyin göstəricisidir.
Ötən həftə Milli Məclisin iclasında deputat Səyyad Aran da bu məsələyə toxunaraq, “Vətəndaşların müraciətlərinə cavabların 30 gün ərzində verilməsi” praktikasının dəyişdirilməsini təklif edib. Deputat bildirib ki, bəzi məmurlar qanunun bu müddəasından sui-istifadə edir, məqsədli şəkildə cavabları gecikdirirlər:
“Ayın 1-də məktub yazırsan, ayın 30-da cavab verirlər. Şikayətlərə vaxtında və dürüst cavab verilməlidir. Səlahiyyətli orqanlar məsuliyyət hissini itirib. Bu məsələ köklü şəkildə həllini tapmalıdır.”
Əkrəm Həsənov
Hüquq müdafiəçisi Əkrəm Həsənov məsələ ilə bağlı bildirib ki, müraciətlərə baxılma müddəti “Vətəndaşların Müraciətləri Haqqında” Qanunla tənzimlənir. Lakin əsas problem bu müddətlərin tətbiqindədir: “Qanuna görə, bütün müraciətlərə 30 iş günü ərzində cavab verilmir. Sadə məsələlərdə bu müddət 15 gündür, yalnız əlavə araşdırma tələb edən müraciətlər 30 gün çəkə bilər. Amma bir çox hallarda vəzifəlilər bu müddəti bilərəkdən uzadırlar. Məhz bu məsələ ilə bağlı parlamentdə də qanunvericilik təşəbbüsü irəli sürülməlidir”.
Ekspertin fikrincə, 30 günlük müddətin avtomatik qaydada bütün müraciətlərə şamil olunması idarəetmə mədəniyyətində məsuliyyətsizliyə yol açır: “Bu, vətəndaşla dövlət arasında ünsiyyəti çətinləşdirir. Halbuki "ASAN xidmət" modelinin özü çevik idarəetmənin uğurlu nümunəsidir və bütün dövlət qurumlarına tətbiq oluna bilər".
Ekspertlər hesab edirlər ki, artıq dövlət orqanlarında “ASAN-laşma prosesi” başlamalıdır. Yəni vətəndaşla ünsiyyət, sənədlərin qəbulu, şikayətlərin cavablandırılması tam elektron şəkildə və maksimum 7 iş günü ərzində həyata keçirilməlidir.
Məsələn, bölgələrdə torpaq problemi, bələdiyyə məsələsi və ya sosial yardım müraciətinə cavab üçün aylarla gözləmək nə hüquqi, nə də texnoloji baxımdan əsaslandırıla bilər.
Dövlət orqanlarının fəaliyyət prinsipi çeviklik, şəffaflıq və vətəndaşa xidmət üzərində qurulmalıdır. Əks halda, rəqəmsal əsrdə vətəndaşın məktubuna bir ay cavab gözləməsi artıq arxaik idarəetmənin qalığı kimi görünür.
Parlamentin qaldırdığı məsələ cəmiyyətin real narazılığını əks etdirir. Dövlət qurumlarının öz işini “ASAN xidmət” modelinə uyğunlaşdırması təkcə vətəndaş rahatlığı deyil, həm də dövlət idarəçiliyinin keyfiyyət göstəricisidir. Məmurlar üçün yeni çağırış isə artıq bəllidir: kağız üzərində deyil, real həyatda “ASAN-laşmaq”.
Xalid Kərimli
İqtisadçı Xalid Kərimli “Yeni Müsavat”a bildirib ki, vətəndaşların müraciəti müəyyən zaman tələb edə bilər: “Vətəndaşların sayı çox, dövlət orqanlarında məktublara cavab verəcək şəxslərin sayı isə azdır. Yüzlərlə müraciəti cavablamaq üçün texniki imkanlar olmalıdır. Biz beynəlxalq təcrübəyə, qabaqcıl ölkələrin bu istiqamətdə iş fəaliyyətinə baxmalıyıq. Bundan sonra qanunda hansısa dəyişiklik etmək olar. Tərəfdarıyam ki, dövlət idarəetmə orqanlarına gələn müraciətlərin bir çoxunun cavablandırılmasında süni intellektin tətbiqi imkanlarına baxılsın. Müraciətlərin çoxu bəlkə də hansısa hüquqi sənədləri bilməməkdən irəli gələ bilər. Əgər şəxs süni intellektin cavabından narazı qalarsa, növbəti mərhələ kimi qurum əməkdaşı onun müraciətinə baxsın. Hesab edirəm ki, müasir texnologiyaları müraciətlərin cavablandırılmasına cəlb etmək olar”.
İqtisadçı Natiq Cəfərlinin fikrincə, elə müraciətlər var ki, onlara 24 saat ərzində cavab vermək olar: “Yəni hansısa texniki məsələlərin dəqiqləşdirilməsi və hüquqi prosedurlarla bağlı 30 gün kifayət qədər çoxdur. Bu müddət ərzində mövzu bəzən aktuallığını itirir. Vətəndaşlar operativ cavab gözlədikləri halda kifayət qədər ciddi problem və süründürməçiliklə qarşılaşırlar. Problemləri o zaman işıqlandırılır ki, artıq aktuallığını itirmiş olur. Buna görə də müraciətlərin cavablandırılmasının qısaldılmasına ehtiyac var. Düşünürəm ki, qısaldılsa, müraciətlərin effektivliyi artar, həm də dövlət orqanlarını vətəndaş müraciətlərinə daha tez cavab verməyə məcbur edər”.
Sahib Məmmədov
Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının sədri Sahib Məmmədov deyib ki, vətəndaş müraciətinə baxmaq hər bir dövlət orqanının borcudur: “Elektron müraciət və qaynar xətt sistemi olmalıdır. Bəzi orqanlarda bu var. Məsələn, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin mükəmməl "142" xidmət sistemi var. Bu yaxınlarda Ədliyyə Nazirliyi də yaratdı. Daxili işlər Nazirliyinin qaynar xətti 24 saat ərzində işləyir. DİN-in vətəndaş müraciətləri hissəsi çox yaxşı işləyir. 90-cı illərin sonundan bu cür mükəmməlliyi saxlayır. Bir çox dövlət orqanlarında vətəndaş müraciətlərinə operativ reaksiya sistemi yoxdur. Tam etimadsızlıq göstərən qurumlar var. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, ümumiyyətlə, vətəndaşa cavab vermir. Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyi də bu qəbildəndir. Elə orqanlar da var ki, standart cavab verir ki, bu da müraciət edəni qane etmir".
Şahanə RƏHİMLİ,
“Yeni Müsavat”
XƏBƏR LENTİ
14 Oktyabr 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ