Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Tokayev Türkiyəyə gəlir - Rusiya niyə narahat oldu?
Ərdoğanla Qazaxıstan neftinin Rusiyadan yan keçərək ixracı müzakirə ediləcək
Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev iyulun 29-da Ankaraya rəsmi səfər edəcək. Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğanla danışıqlarda hər iki ölkə üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən məsələlər, o cümlədən Qazaxıstan neftinin şaxələndirilməsi və onun Bakı-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru kəməri ilə nəqlinin artırılması müzakirə olunacaq. Türkiyə və Qazaxıstan liderləri həmçinin Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının beşinci iclasını keçirəcəklər və burada iqtisadi inteqrasiya, rəqəmsal transformasiya, müdafiə təşəbbüsləri və türk birliyinin gücləndirilməsinin əsas aspektlərini müzakirə edəcəklər.
Musavat.com xəbər verir ki, Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Stanislav Pritçin “Nezavisimaya qazeta”ya deyib ki, Qazaxıstan və Türkiyə arasında iqtisadi əməkdaşlığın tempi hər iki ölkə rəhbərliyinin istədiyi kimi sürətlə artmır.
Ekspert qeyd edir ki, hərbi sahəni (keçən il Qazaxıstanda PUA istehsalına dair saziş imzalanıb, lakin hələ də qüvvədə deyil), enerji, müştərək nəqliyyat layihələrində iştirak, o cümlədən mədəniyyət və təhsil sahəsi və Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) çərçivəsində qarşılıqlı əlaqələri əhatə edən geniş ikitərəfli gündəliyə baxmayaraq, əməkdaşlıq potensialı məhdud olaraq qalır.
"Belə geniş gündəmə malik Qazaxıstan və Türkiyənin bir sıra məhdudlaşdırıcı amilləri var. Birincisi, bu, ölkələrin coğrafi məsafəsi ilə bağlıdır. İkincisi, rəsmi ideoloji yaxınlığa baxmayaraq, Qazaxıstan və Türkiyə mövqelərində və bir çox digər parametrlərdə ciddi fərqlərə malikdir. İqtisadi baxımdan Türkiyə Qazaxıstanın 10 ən böyük ticarət tərəfdaşı sırasında olsa da, türk sərmayələri əsasən tikinti və xidmət sektorunda cəmləşib", - deyə ekspert bildirib.
Enerji ixracı marşrutlarının şaxələndirilməsinə gəlincə, Stanislav Pritçin qeyd edib ki, Rusiya ərazisindən keçən Xəzər Nəqliyyat Marşrutunun (CPC) əvəzedicisi yoxdur. Xatırladaq ki, Qazaxıstan 2025-2040-cı illər üçün Neft Emalı Sənayesinin İnkişafı Konsepsiyası təsdiq edib – bu, təkcə daxili ehtiyacları ödəməli, həm də ölkəni neft məhsullarının ixracı üzrə regional liderlərdən birinə çevirməli olan sektorun transformasiyası üçün iddialı plandır. Buna görə də Qazaxıstan BTC boru kəməri ilə Türkiyəyə neft nəqlini artırmaq niyyətindədir və İran limanları vasitəsilə Hindistana ixrac imkanlarını araşdırır.
Qazaxıstan ehtiyat edir ki, Qərb enerji sektorunda Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq edə bilər ki, bu da Qazaxıstanın neft sənayesinə zərbə vuracaq. Xüsusən də bu yaxınlarda Qazaxıstan neftinin CPC vasitəsilə ixracı dayandırılıb. Amma bu dəfə səbəb xarici gəmilərin Rusiya limanlarına daxil olması üçün FSB-dən icazə almalı olduğu yeni Rusiya qaydaları idi.
Pritçin hesab edir ki, bu, yaxın gələcəkdə həll olunacaq texniki məsələdir və CPC vasitəsilə neft ixracının illik nəticələrinə qlobal təsir göstərməyəcək. BTC boru kəmərinə gəldikdə isə bir sıra obyektiv və subyektiv məhdudiyyətlər mövcuddur.
"Türkiyədən keçən marşrut bir sıra çətinliklərlə bağlıdır. Bu, xeyli bahadır, infrastruktur hazır deyil. Bundan əlavə, Qazaxıstan neftinin keyfiyyəti aşağıdır, Azərbaycanın nefti isə yüksək qiymətə satılır. Buraxılan qazax neftinin həcminin artırılması Azərbaycan neftinin keyfiyyətini pisləşdirəcək və onun qiymətini aşağı salacaq, ona görə də Qazaxıstan Azərbaycanın itkisini azaltmaq istəyir”, - ekspert vurğulayıb.
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
29 Iyul 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ