Onlayn ictimai-siyasi qəzet
Azərbaycan qazı Suriyada işıqları yandıracaq! – Bakıdan Dəməşqə ilk enerji dəhlizi
Azərbaycanın enerji ixracı siyasəti 2025-ci ilin ilk yarısında mühüm dönüş nöqtəsinə qədəm qoyub. Enerji bazarında baş verən dəyişikliklər, qlobal tələbatın dinamikası və regional sabitliyə ehtiyac fonunda Bakı öz ixrac coğrafiyasını təkcə Avropa ilə məhdudlaşdırmayaraq Yaxın Şərqə doğru da genişləndirir.
Musavat.com xəbər verir ki, iqtisadçı Eyyub Kərimlinin fikrincə, Azərbaycanın Suriyaya təbii qaz ixracına başlaması təkcə kommersiya layihəsi deyil, həm də regional sabitliyə xidmət edən strateji addımdır:
"2025-ci ilin yanvar‑iyul aylarında Azərbaycanın ümumi təbii qaz ixracı əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4.7 % azalaraq 12.1 mlrd m³ təşkil edib. Bu ixracın 50 % (6.1 mlrd m³) Avropaya, 41 % (4.9 mlrd m³) Türkiyəyə, 9 % (1.1 mlrd m³) isə Gürcüstana yönəlib.
2024-cü ildə isə Avropaya 6.4 mlrd, Türkiyəyə 5 mlrd və Gürcüstana 1.3 mlrd m³ ixrac edilib. Bu rəqəmlər göstərir ki, Azərbaycan Avropa və Türkiyədən savayı yeni bazarlara – Yaxın Şərqə doğru ixrac coğrafiyasını genişləndirir.
1 avqustdan etibarən Azərbaycan qazı Türkiyədə Kilis vasitəsilə Suriyaya çatdırılacaq. İlk mərhələdə illik 1.2 mlrd m³ qaz ixracı planlaşdırılır. Turkiyə Enerji Nazirliyinin açıqlamasına görə, layihə çərçivəsində Azərbaycandan Türkiyəyə gətirilən qazın illik tədarükü 2 mlrd m³-ə qədər genişləndirilə və həmçinin əlavə 1,000 megavatlıq elektrik gücü təmin edilə bilər.
Əvvəlki tezisə görə, ilkin tədarük olan 6 milyon m³ qaz təxminən 1,200 MW elektrik istehsalına imkan verəcək, bu da Suriyada gündəlik elektrik saatlarının həcmini hazırkı 3‑4 saatdan 10 saata qədər artıracaq.
2024-cü ildə Azərbaycan təbii qaz ixracı rekord səviyyəyə çataraq 25.3 mlrd m³ olub – 2023-cü ilə nisbətən yükümüz artaraq 23.9 mlrd m³-dən yüksək səviyyədədir. 2024-cü il ərzində yalnız Türkiyəyə qaz tədarükü 11.48 mlrd m³ təşkil edib və bu, 2023‑lə müqayisədə 11.9 % artım deməkdir.
2023-cü ilin yanvar‑noyabr aylarında Türkiyəyə ixrac 9.295 mlrd m³ olub – bu da əvvəlki ilə nisbətən 17.4 % artım deməkdir.
Azərbaycan illik ixrac həcmini genişləndirərək Avropa və Yaxın Şərq bazarlarına çıxış əldə edir. Avropa üçün təbii qaz itələrində cari payı Avropa bazarına 2025-ci H1 dövründə 6.1 mlrd m³ təşkil etmişdir (İxracın 50 %)".
Ekspert qeyd edib ki, Suriya üçün nəzərdə tutulmuş layihə yalnız iqtisadi maraq məqsədilə deyil, həm də humanitar və bərpa məsələlərinə dəstək baxımından strateji addımdır:
"Bu layihənin ticari gəliri mövcud dövrdə aşağı ola bilər, çünki Suriyaya satışın tarifləri ehtimal ki, ucuzlaşdırılmış və hökumət subsidiyalı şərtlərlə həyata keçirilir. Bununla belə, bu əməkdaşlıq Azərbaycanın regionda etibarlı və məsuliyyətli enerji tərəfdaşı kimi imicini möhkəmləndirir və Türkiyənin tranzit və regional enerji mərkəzi kimi rolu da güclənir.
İlkin mərhələdə illik 1.2 mlrd m³ qaz ixracı Azərbaycan üçün əməliyyat gəlirlərinin əlavə mənbəyi olmaqla yanaşı, Suriya üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Layihə geniş perspektivdə ildə 2 mlrd m³-ə qədər uzağı gedə bilər və birgə elektrik təminatı (1,000‑1,200 MW) vasitəsilə Suriyanın enerji infrastrukturunun bərpasına ciddi töhfə vermək potensialına malikdir.
Bu əməkdaşlıq həmçinin Azərbaycanın iqtisadi diversifikasiyasını, coğrafi portfelini və geosiyasi nüfuzunu artırır, sadəcə enerji ixracatçısı olmaqla kifayətlənməyərək regionun bərpa prosesində aktiv rol oynayan tərəfdaş kimi tanınmasını təmin edir".
Xalidə Gəray
Musavat.com
XƏBƏR LENTİ
02 Avqust 2025
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ