Onlayn ictimai-siyasi qəzet
6 ildə 233 min nəfər - Sayımız 11 milyonu niyə keçə bilmir?
Son illərdə ölkədə doğum sayı ölüm səviyyəsini üstələmir - sosioloq səbəbləri göstərdi
Azərbaycan əhalisinin sayı ilin əvvəlindən 8 min 253 nəfər və ya 0,1 faiz artaraq aprelin 1-i vəziyyətinə 10 milyon 233 min 142 nəfərə çatıb. Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsi məlumat yayıb.
Ölkə əhalisinin 54,4 faizini şəhər, 45,6 faizini kənd sakinləri, 49,8 faizini kişilər, 50,2 faizini isə qadınlar təşkil edir.
Cari ilin aprel ayının əvvəlinə əhalinin 4,6 faizi Naxçıvan Muxtar Respublikasının, 23,0 faizi Bakı şəhərinin, 9,2 faizi Lənkəran-Astara, 8,6 faizi Abşeron-Xızı, 7,3 faizi Qarabağ, 7,1 faizi Mərkəzi Aran, 6,6 faizi Qazax-Tovuz, 6,1 faizi Şəki-Zaqatala, 5,9 faizi Gəncə-Daşkəsən, 5,4 faizi Quba-Xaçmaz, 5,2 faizi Mil-Muğan, 4,9 faizi Şirvan-Salyan, 3,1 faizi Dağlıq Şirvan, 3,0 faizi Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının payına düşüb.
Qeyd edək ki, 2019-cu ilin aprelində əhalimiz 10 milyonu keçib. Göründüyü kimi, 6 ildə artım cəmi 233 mindir.
Qonşu ölkələrə gəlincə, 2025-ci ilin aprel ayındakı göstəricilərə görə, Türkiyənin əhalisi təxminən 87.6 milyon nəfər olub. Məsələn, 28 mart 2025 tarixinə olan məlumatlara görə, əhali sayı 87,630,158 nəfər idi. Bu artım, əsasən təbii artım (doğumların ölüm sayını üstələməsi) hesabına baş verir. 2025-ci ilin əvvəlindən təxminən 380,396 doğum və 208,061 ölüm qeydə alınıb. Bununla belə, Türkiyədə demoqrafik problemlər də müşahidə olunur. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2025-ci ilin aprel ayında bildirib ki, əhalinin artım tempi azalır və bu, ölkənin gələcəyi üçün ciddi təhlükə yaradır.
Cari ilin aprel ayına olan məlumatlara əsasən, Gürcüstanın əhalisi təxminən 3,806,800 nəfərdir. Əvvəlki rəsmi statistikaya görə, 2025-ci il yanvarın 1-də Gürcüstanın əhalisi 3,704,500 nəfər olub. Bu, əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 9,900 nəfərlik artım deməkdir. Bu artım əsasən müsbət miqrasiya saldosu (14,386 nəfər) hesabına baş verib, çünki təbii artım mənfi olub (-4,488 nəfər). Əhali artımına baxmayaraq, uzunmüddətli proqnozlar Gürcüstanda əhali sayının azalacağını göstərir. Hökumətin 2025-2027-ci illər üçün iqtisadi islahatlar sənədinə əsasən, əhalinin sayının 2025-ci ildə 3,693,600 nəfərə, 2026-cı ildə 3,691,700 nəfərə, 2027-ci ildə isə 3,688,900 nəfərə düşəcəyi gözlənilir.
Ermənistanda isə bu ilin 1 aprel tarixinə olan rəsmi məlumatlara əsasən, əhali sayı 3,081,100 nəfərdir. Bu, əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 41,400 nəfərlik artım deməkdir .
Bu artım əsasən müsbət miqrasiya saldosu və təhlükəsizlik səbəbi ilə ölkəyə qayıdan vətəndaşlar hesabına baş verib. Əvvəlki illərdə müşahidə olunan əhali azalması tendensiyası 2024-cü ildən etibarən dəyişib və 2025-ci ilin əvvəllərində əhali artımı qeydə alınıb.
Rusiyanın əhalisi isə aprel ayının göstəricilərinə əsasən, təxminən 144,1 milyon nəfər olub. 2025-ci ilin demoqrafik göstəricilərinə əsasən, illik artım tempi 0,608% hesablanıb. Əhali sayının azalması əsasən aşağı doğum səviyyəsi və yaşlanan əhali strukturu ilə əlaqələndirilir.
Məhbubə Mehdiyeva
Sosioloq Məhbubə Mehdiyeva “Yeni Müsavat”a şərhində bildirdi ki, son illərdə ölkəmizdə doğum sayı ölüm səviyyəsini üstələmir: “Gənclər arasında evlilik yaşı yüksəlib və ailə quranların sayı azalıb. Bu da doğumların sayına təsir göstərir. Eyni zamanda, təhsil və digər məsələlərlə əlaqədar olaraq, müvəqqəti başqa ölkələrə köç edilir, bu da ümumi artımı ləngidə bilir. 11 milyonluq həddə çatmaq üçün doğumların, miqrasiya balansının və ömür uzunluğunun artması vacibdir. Əgər ildə orta hesabla, 30-40 min nəfərlik artım davam edərsə, bu templə təxminən 2030-cu ilə qədər 11 milyon həddinə çatmaq mümkündür.
Amma bu həm də gələcəkdə iqtisadi və sosial siyasətdən, gənclərin ailə qurmaq istəyindən və miqrasiya meyillərindən asılıdır. Hazırda dünya bazarında əmək bazarında işçi qüvvəsinin azalması, sosial təminat sistemində pensiya yükünün artması, məktəblərdə və uşaq bağçalarında şagird sayının azalması kimi təsirlər görünür. Perspektivdə bu iqtisadi inkişaf tempində daha yeni dalğalar görəcəyik. Ümumi elmi, texniki, tərəqqi də demoqrafik vəziyyətə təsir edir".
Nigar HƏSƏNLİ,
“Yeni Müsavat”
ŞƏRHLƏRŞƏRH YAZ